“Adanalı Ziya ve Evrâk-ı Hazân” Adlı Kitaptan Bir Sayfa
Ziyâ’nın, hayret-fezâ okuma hatalarıyla dolu olan ve adeta katledilen şiirlerinden biri fotoğrafı verilen sayfada görülen gazeldir. Yine Osmanlıca, vezin, kelime ve anlam bilgisi olmadan kurulan, yanlış okumalarla kurulan gazel hatalı metin örneği olarak verilebilecek enden metinlerdendir.
Osmanlıca bilmek Arap harflerini bilmek demek değildir. Osmanlıca, bir medeniyetin, Osmanlı’nın dili Osmanlı Türkçesidir. Bünyesinde Arapça ve Farsça’dan kelimeler ve bazı kurallar vardır. Arap harfli Osmanlıca bir metni Latin harflerine aktarmak için “ihtisas” bilgisi gerekir. Türkçe kelimelere özgü olan “nazal ñ”yi bile bilmeden metin kurulamaz. İkinci beyit buna bir misaldir. “Añdırır” kelimesindeki “elif”i, “kef”i ve “dırır” ekini görünce anlamı hiç dikkate almadan “eğdirir” diye okumak; küçük bir ses benzerliği dışında yazılış ve anlam itibariyle tamamen farklı olan “ ‘ârızıñla” söyleyişini “arzınla”; “sahbâ” kelimesini “sehbâ” okumak hoş görülebilecek bir durum değildir.
Yine Osmanlıca bilgisi olmadığı için “kaf” ve “kef” harfleri dikkate alınamamış, yazılışları ve anlamları farklı olan kelimeler fark edilememiş “kıl” kelimesi “gel” diye okunmuştur. Gazelin son beytinde de yine kelimelerin yazılışı ve anlamları hiç dikkate alınmadan “kuyu” demek olan “Çâh” kelimesi “makam, mevki, onur” demek olan “Câh” şeklinde çalakalem okunup geçilmiştir.
Kitapta birçok şiirin dipnotunda verildiği gibi burada da Osmanlıca bilmemenin ve yanlış okumaların kabahati,“Şiir, el yazması bir kaynaktan okunduğu için, hatalı kelimeler ve anlam kayması olabilir” ifadesiyle kaynağın el yazması oluşuna yüklenmiştir. Halbuki gazelin doğru okunuşu şikayet edilen bu el yazması metinler sayesinde doğru kurulmuştur. Bu el yazma mecmuayı oluşturanların mekanları cennet olsun.
(Gazelin doğru okunuşu ve Arap harfli nüshalarının fotoğrafları yarın verilecektir).
(Şiirin tenkitli metni, yakında yayımlanacak olan “ADANALI ZİYA ve ŞİİRLERİ” adlı kitabımızda verilmiştir).