“Adanalı Ziya ve Evrâk-ı Hazân” Adlı Kitaptan Bir Sayfa
Değerli okuyucularımız. Bugünkü yazımıza, gazetemiz Türkeli’nin 70. Kuruluş yılını kutlayarak başlamak istiyorum. Bu vesileyle Türkeli’nin bânîsi merhum Mehmet Saadettin Aygen başta olmak üzere, gazetemize emeği geçenlerden Hakk’a ulaşanları rahmetle anıyor ve mekânlarının cennet olmasını yüce Rabb’imden niyaz ediyorum. H. Hakkı Özsoy ve M. Önder Artuk başta olmak üzere, maddi ve manevi destekleri, bilgi ve tecrübeleriyle gazetemizi canlı tutmaya çalışanlara da sağlık, afiyet ve başarılar diliyorum.
Adanalı Ziya’yı hakkıyla anlama adına yazılarımıza ve hatalı metinleri düzeltmeye devam ediyoruz. Bugün Ziya’nın, H. 1308 (M. 1892)’de İstanbul’da yazdığı, Konya Mevlana Müzesi Abdulbaki Gölpınarlı Kütüphanesinde kayıtlı Arap harfli el yazması Mecmua (Yz. 212, vr. 58b-59a; Yz. 68, s. 7-8)da kayıtlı ve Latin harfleriyle Taşpınar (Birinciteşrin 1942, S. 93, s. 159) dergisinde “İstanbul Zabtiye Tevkifhânesi 1308” başlığı ve Gençliğin Sesi (6-7 Nisan 1962, S. 2043-2044, s. 2) gazetesinde “İstanbul” başlığı altında, anlamı etkileyen hatalarla yayımlanan ve hiçbir düzetme yapılmadan, aynı hatalarla Adanalı Ziya ve Evrâk-ı Hazân adlı kitapta katledilen şiir üzerinde duracağız.
Eski Türk edebiyatı nazım şekillerinde “müsebba'-i mütekerrir” şekliyle yazılan 5 bentlik manzumenin Arap harfli el yazması mecmuadan hareketle oluşturduğumuz metni, hatalı metnin ilk sayfasının fotoğrafı ve el yazması metnin fotoğrafı verilmiştir. Söyleyebileceğimiz çok şey bulunmakla birlikte tek bir kelimeyle yorum yapmadan, değerlendirmeyi yine siz okuyucularımıza bırakıyorum.
MÜSEBBA'-İ MÜTEKERRİR
Mefâ'îlün Mefâ'îlün Mefâ'îlün Mefâ'îlün
I
Nümâyiş-gâh-i fânî bir 'aceb mir'ât-i 'ibretdir
Bakılsa her nigâr-ı mün'akis bir levh-i hayretdir
Husûsâ şimdi ihvân-ı safâ u'cûbe hâletdir
Bırakmak bir sadîkı hufrede en sâde 'âdetdir
Bırak dâmân-i istimdâdı şeyn-i âdemiyyetdir
Cihânın en çekilmez ibtilâsı bâr-ı minnetdir
Ona nisbetle her mihnet gözümde 'ayn-ı ni'metdir
II
Atıldım bir belâya her yanım timsâl-i dehşetdir
Gicem me’lûf-i hasret gündüzüm merhûn-i vahşetdir
Lisân-ı halka bakdım perde perde pür-şemâtetdir
Şu hâlet vâkı'â her ferde karşı cây-i hayretdir
Benim'çün bir hakîkat işte kuvvet-bahş-i gayretdir
Cihânın en çekilmez ibtilâsı bâr-ı minnetdir
Ona nisbetle her mihnet gözümde 'ayn-ı ni'metdir
III
Garîbim 'âcizim bîçâreyim âvâre-i derdim
Tehî kalmaz te'essürden sirişt-i mihnet-âverdim
Temâşâ ehline dehşet-ver oldu peyker-i zerdim
Hulâsâ sahn-ı pehn-i ibtilâda Fârisî ferdim
Fakat ağyâra mahv-i ilticâde sâbitim merdim
Cihânın en çekilmez ibtilâsı bâr-ı minnetdir
Ona nisbetle her mihnet gözümde 'ayn-ı ni'metdir
IV
Değil yoksa ne çâre mu'terizler kâbil-i iskât
Lisân-ı i'tirâzı işte hâlim eyliyor ibhât
Bana gösterdi ahkâm-ı zamânı çekdiğim hâlât
Bugün etmek diler gönlüm 'ulüvv-i tab'ımı isbât
Ben artık sâfilâne ser-fürû eyler miyem heyhât
Cihânın en çekilmez ibtilâsı bâr-ı minnetdir
Ona nisbetle her mihnet gözümde 'ayn-ı ni'metdir
V
Ma'îşet 'âleminde olma gam-hˇâr ey dil-i âgâh
Nedendir kendini bî-kes görürsün yok mu bir Allah
Metîn ol emr-i Hakk’dır ibtilâdan etme istikrâh
Cebîn-i zülle ancak kıl der-i Bârî’yi mâliş-gâh
Der-i gayre gerekmez 'arz-ı hâcet olsa şâhin-şâh
Cihânın en çekilmez ibtilâsı bâr-i minnetdir
Ona nisbetle her mihnet gözümde 'ayn-ı ni'metdir
(Şiirin tenkitli metni, yakında yayımlanacak olan Adanalı Ziya ve Şiirleri adlı kitabımızda verilmiştir).
(Haftaya Pazartesi Devam Edecek)
İ. Yüksel, s. 368.
Mecmû’a, Mevlâna Müzesi A. Gölpınarlı Kütüphanesi, Yz. Nu: 212, vr.58b-59a