1882-1964 YILLARI ARASINDA YAŞAMIŞ Halide Edip Adıvar, Osmanlı Devleti’nin son dönemi ve Cumhuriyet’in kurulmasına tanıklık etmiş gerek edebi eserleri, gerekse Millî Mücadele için yazmış olduğu çalışmalarla tanınmış edebiyat dünyamızın önemli aydınlarından birisidir. Bu çalışmanın amacı Halide Edip’in Anadolu’nun işgal edilmesi üzerine memleketi kurtarmak için yapmış olduğu faaliyetlerin incelenmesidir.
Bu kapsamda meydanlardaki miting konuşmalarının genel özellikleri, ülkenin kurtuluşu için gizli örgütlerle çalışarak Kurtuluş Savaşı sırasında yaptığı faaliyetler ve Türk toplumuna katkıları çok büyüktür.
19 Mayıs 1919’da Fatih Meydanı, 23 Mayıs 1919’da Sultanahmet Meydanı’nda gerçekleşen miting konuşmaları, gizli örgütlerle yaptığı çalışmalar, dergi ve gazetelerdeki yazıları ve Batı Cephesi’nde yapmış olduğu askeri çalışmaları Ulusal Kurtuluş Savaşımıza büyük katkılar sağlamıştır. Miting konuşmalarında kurtuluş için halkın millî duygularını harekete geçirmeye yönelik konuşmalar yapmıştır. Miting konuşmalarının yanı sıra onbaşı rütbesiyle askeri alanda Kurtuluş Savaşı’nın sonuna kadar raporlama görevini icra etmiştir.
İstanbul İngilizler tarafından işgal edildikten sonra Halide Edip büyük zorlu mücadele ve sıkıntılar içerisinde Ankara’ya kaçmış ve Osmanlı Hükümeti ve İngilizler tarafından idama mahkum edilmiştir.
Halide Edip Osmanlı’nın işgallerden kurtulmasına yönelik yaptığı bu çalışmalar sayesinde birçok Türk kadınına örnek olmuştur.
Halide Edip Adıvar, İstiklal Savaşı hatıralarını yazdığı “Türk’ün ateşle imtihanı” kitabının bir bölümünde de Türk kadınının ne büyük fedakarlıklar ve zorluklarla Ulusal Kurtuluş Savaşımıza katkıda bulunduğunu anlatmaktadır.
Bu konudaki kitaptan kısa bir alıntı yapalım.
“Bütün vasıtasızlığa, yorgunluğa ve barış aşkına rağmen Anadolu Hükümeti’ne (Ankara’da Atatürk tarafından kurulan T.B.M.M. Hükümeti’ne) milletin büyük bir kısmı taraftardı ve Yunanlıları Türk topraklarından atmak istiyorlardı.
Yine Miralay Arif’in yazılarından bir kısmının özetini alıyorum: Bütün silahlar ve cephane Erzurum, Sivas ve Diyarbakır’dan develer ve öküzlerin çektiği arabalarla, yolları olmayan beyabanlardan (çöllerden) geçirilerek, en kötü hava şartları altında geçirilmiştir. Silahları tamir edecek yerler yapılmıştır. Erkekler yaya olarak gelmişlerdir. Kadınlar daha zor bir durumdaydılar. Çünkü öküz arabaları kırılıp çamura saplandığı zaman onlar cephaneleri sırtlarında taşırlardı. Aynı zamanda yine kadınlar (tarlayı) ekiyor, biçiyor ve savaşan erkekleri besleyen mahsulleri onlar yetiştiriyorlardı.
Yalnız geri hizmette değil, bizzat savaşta dövüşmüş kadınlar olduğunu da söylemeyi vazife sayarım. Bir tanesi Osmaniye’de Raziyeler köyünden Rahime adlı bir kadındı. Bu kadın, Kilikya’da Miralay Arif’in 11. Fırkasında bizzat dövüşmüştü. 1920’de gönüllü olarak başıbozuklara (düzensiz birlikler) katılmıştı. 1920 Şubatı’nda Hasanbeyli Tüneli’ne hücum edenler arasındaydı. Bunlar Fransızlardan 80 tüfek, iki makineli tüfek almışlardı. Harpte ölen (şehit olan) iki kişiyi de bu kadın sırtında getirmişti. Çevikliğinden dolayı ordu ona Tayyar (uçan melek) demişlerdi.
1920 Haziranı’nda Osmaniye’de Fransız istihkamlarına hücuma o önderlik etmiş ve bu karargâhın önünde vurularak şehit olmuştu.
Türk Ordusu’nun bu çetin savaş günlerinde köylerde çok yardıma ihtiyaç vardı. Bu yardımı da sadece Ankara’da bulunan Hilâl-i Ahmer’den görebiliyordu. Bunu Ankara kadınları hazırlamışlardı. Miralay Nuri Bey’in karısı Hilâl-i Ahmer’in başındaydı.
Yine diğer Türk kadın kahramanlarımızdan birisi Nene Hatun’dur.
Nene Hatun 93 Harbi sırasında Erzurum’da Aziziye Savunması’na katılan, Rus işgaline karşı Erzurum’daki halk direnişinin simgesi haline gelmiş Türk kadın kahramandır.
Rus askerlerin 8 Kasım 1877 gecesi Aziziye tabyasını ele geçirdiği haberinin Erzurum’da sabah ezanında minarelerden duyulması üzerine Osmanlı askerine yardım için taş ve sopalarla mücadeleye giren şehir halkına katılmış ve gösterdiği yararlılıklar sonucu efsaneleşmiştir.
Aziziye Savunması sırasında 20 yaşında olan Nene Hatun, köyünden Mehmet Efendi ile evliydi. Rus Ordusu’nun Pasinler’i işgal edip Erzurum’a doğru ilerlemesi üzerine düşman işgali altında kalma endişesinden ötürü birçokları gibi eşiyle Erzurum’a göç ettiler.
Rusların Deveboynu Savaşı’ndan sonra Erzurum’un varoşlarındaki tabyaları da işgal etmesi üzerine Nene Hatun üç aylık oğlunu evde bırakarak şehrin savunmasına katıldı ve çok büyük yararlılıklar gösterdi.
Geçim sıkıntısı çeken Nene Hatun 1943 yılında ulusal kadın kahramanlarından Name Hanım ile Cumhurbaşkanı’na bir mektup yazarak yardım istemiştir.
Nene Hatun 1952 yılından itibaren Aziziye Anıtı yapılması çalışmaları sırasında gündeme geldi. 9. Kolordu Komutanı Korgeneral Refik Koraltan ve karargahı Erzurum’da bulunan Üçüncü Ordu’nun Komutanı Nurettin Baransel Paşa, dönemin belediye başkanı, Erzurum Valisi ile T.B.M.M. Nene Hatun’a sahip çıkmıştır. 1952 yılında 30 Ağustos Zaferi kutlamalarında kendisine ‘3. Ordu’nun Nenesi’ unvanı verilmiştir. Türk Kadınlar Birliği’nin girişimiyle Türkiye’de ilk defa Anneler Günü’nün kutlandığı 1955 yılında kendisine ‘Yılın Annesi’ unvanı verildi.
Nene Hatun zatürre teşhisiyle tedavi gördüğü Erzurum Numune Hastanesi’nde 22 Mayıs 1955 günü 98 yaşında vefat etti. Cenazesi resmi törenle Aziziye Şehitliği’ne defnedilmiştir.
Bu vatan için canlarını, kanlarını seve seve feda eden milyonlarca analarımız, atalarımız var. Allah onlardan razı olsun. Onları her zaman saygı, sevgi ve özlemle anıyoruz. Ruhları şad olsun inşallah.
Bulunduğumuz topraklarda bu vatan için canını seve seve feda eden şehitlerimiz, gazilerimiz koyun koyuna yatmaktadırlar. Bu kutsal vatanımıza niye ‘Anadolu’ demişiz bir düşünün. Saygıdeğer okuyucularım! Halide Edip Adıvar’ın İstiklal Savaşı’ndaki anlattığı hatıraları olan ‘Türk’ün ateşle imtihanı’ kitabını mutlaka okumanızı tavsiye ederim.
Yorumlar
Kalan Karakter: