Allahın, Veli kulları ile ilgili anlatımları dinlediğimizde veya okuduğumuzda, daha iyi anlamamız için bazı dini terimleri bilmemiz gerekir.
Öncelikle şunu belirtelim. Mucize denilince; Allahın gönderdiği, Peygamberlerin akıllara durgunluk verecek olağanüstü halleri akla gelmeli.
Keramet denilince'de; Peygamberlerine gönülden bağlı, Allah’ın emir ve yasaklanma harfiyen uyan, Allahın Veli kullarına, ikram olarak verdiği olağan üstü durumlar anlaşılmalı.
Kaynaklara bakarsak
MUCİZE; sözlük anlamı olarak "insanı aciz bırakan karşı konulmaz, olağan üstü garip ve tuhaf şey’’[1] anlamındadır.
Terim olarak mucize; Yüce Allah’ın Peygamberlik, iddiasındaki, peygamberlerini, doğrulamak ve desteklemek için yarattığı, insanların benzerlerini getirmekten acz içinde bıraktığı,olağan üstü olay" olarak tanımlanır.
O halde mucize, Peygamber olan kişinin, akılların almayacı bir olayı, Allah’ın Kudreti ile göstermeyi başarmasıdır. Mucize’yi ancak ve ancak, Peygamberler, gösterir.
Hz Muhammed (Av) min, en büyük Mucize’si Kuran-ı Kerimdir. Pek çok örnek verebiliriz ...
Başka bir mucize olarak ayın, el işaretiyistiyorle 2 parçaya ayrılması, sonra birleşmesi gibi...(Buhari Menakib 27, Mislim munafigun, 8)
Hz İsa’nın beşikte iken konuşması. (Maide 110) gibi.
KERAMET; Peygamberlerine gönülden bağlı olan ve ona titizlikle uyan, ibadet ve yaşantısında dürüst ve samimi olan kullarına, Allah’ın bir ikramıdır.
Örnekler saymakla bitmez. Bir örnek verecek olursak, Fatih S.Mehmet, İstanbul’u Fethettiğinde, Ayasofya’da, Kâbe’ye, baka baka Cuma namazı kıldırdığı gibi.
TAYY-I ZAMAN-TAYY-I MEKAN
TAYY; Uzak mesafelerin bir anda aşılması, veya uzun sürede yapılacak işlerin, bir anda gerçekleşmesi, anlamında, Tasavvufi terimdir.[2]
Sözlülk’te; dürüp bükmek; mesafe kat etmek geçip gitmek anlamındadır.
Tasavvuf’ da; uzak bir yere bir anda gitmek, an içinde çok uzun bir zaman yaşamak, aynı anda birden fazla yerde bulunmak gibi olağan üstü durumları, belirtmek için kullanılır.
Kavramın mekanla ilişkisi ‘’Tayy-ı Mekan, bast-ı mekan, zamanla ilişkisi de; Tayy-ı Zaman, neşr-i Zaman, bast-ı zaman olarak ifade edilir.
Ashab-ı Kehfin, 309 yıl, uyuduğu halde, bu süreyi bir gün kadar hissetmeleri gibi (Kehf, S. 9-26)
Hz Muhammed’in miraca çıkması, (İsra ve Necm surelerinde geniş anlatılmaktadır.
Somuncu Baba; Bursa Ulu Caminin Üç çıkş kapısı var, Cuma namazından sonra, duasını almak ,elini öpmek için Cemaat, dışkapıda beklliyor, her üç kapıda da bekleyenler, sonuncu baba ile görüştüm duasını alnakla şereflendim, diye sevinerek ,Cuma’dan sonra evine gitmesi gibi.. Bir anda 3 kapıda somuncu baba.