TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNİN AÇILIŞI VE HÜKÜMET KURULANA KADAR İLK ÇALIŞMALAR
Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası yaşanan gelişmeler neticesinde Mustafa Kemal Paşa, 16 Mayıs 1919’da İstanbul’dan Dokuzuncu Ordu Kıtaatı Müfettişi olarak ayrılmış ve üç gün sonra 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basmıştır. Samsun’dan sonra gittiği Havza’da halktan vatanın içinde bulunduğu durumun ve işgallerin protesto edilerek mitingler yapılmasını istemiştir. Ardından kongreler yapılmış ve cemiyetler ”Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında birleştirilmiştir.
20-22 Ekim 1919’da Amasya Görüşmeleri yapılmış ve Meclis-i Mebusan, 12 Ocak 1920’de İstanbul’da toplanmış, 28 Ocak 1920’de son derece önemli olan Misâk-i Milli kararları kabul edilmiştir. Bu beklenmeyen durum, İtilaf Devletleri tarafında büyük bir şaşkınlık yaratmış, 16 Mart 1920’de İstanbul İtilaf Devletleri tarafından resmen işgal edilmiştir. İstanbul’un işgal edilmesi ve sonrasında yaşanan gelişmeler Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılma sürecini hızlandırmış, Türkiye Millet Meclisi 23 Nisan 1920’de Ankara’da açılmıştır.
Türkiye Büyük Milet Meclisi’nin açılması, Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde Milli Mücadele’de gerçekleştirilen bir dönüm noktasıdır. Bundan sonraki süreçte Türkiye Büyük Millet Meclisi, İstiklal Savaşı ile ilgili kararların alınmasında milletimizin tek temsilcisi olmuştur. Ayrıca Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılması ile millet hâkimiyete dayalı yeni bir devlettin temelleri atılmıştır. Bu çalışmada Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basmasından itibaren Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışına kadar geçen sürede yaşanan gelişmelere yer verilmiş, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışı ve hükümet kurulana kadar ki ilk çalışmalar açıklanmaya çalışılmıştır.
MECLİS-İ MEBUSAN’IN TOPLANMASINDAN İSTANBUL’UN İŞGALİNE
Mustafa Kemal Paşa, Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasından önceki süreçte, Suriye Cephesi’nde Yıldırım Orduları Grup Komutanı olarak görevlendirildi. Mondros Ateşkes Anlaşması’nın imzalanması sonrasında 13 Kasım 1918’de İstanbul’dan gelen Mustafa Kemal Paşa, 16 Mayıs 1919’da İstanbul’dan Dokuzuncu Ordu Kıtaatı Müfettişi olarak ayrılmış üç gün sonra da 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basmıştır. 15 Mayıs 1919’da Yunanlıların İzmir’i işgal etmesini Samsun’da protesto etmiş ve mitingler yapılmasını istemiştir. Bunun protesto ve mitingler düzenlenmiş, mücadele çareleri aranılmaya başlanmıştır. Ardından kongreler düzenlenmiş ”Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında birleştirilmiştir. 20- 22 Ekim 1919’da Amasya Görüşmeleri yapılmış bu görüşmelerde Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal, Rauf ve Bekir Sami Beyler katılırken, İstanbul Hükümeti adına da Bahriye Nazırı Salih Paşa katılmıştır. Bu görüşmelerde üçü açık ve imzalı, ikisi gizli ve imzasız olmak üzere beş protokol yapılmıştır.
Amasya Görüşmeleri ile İstanbul Hükümeti resmi olarak Temsil Heyetini tanımıştır. Amasya Görüşmeleri’nde alınan önemli kararlardan biri Meclis-i Mebusan’ın açılması kararıdır. İstanbul’da toplanacak olan Meclis-i Mebusan’ın çalışmalarını daha yakından takip edebilmek amacıyla Temsil Heyeti üyeleri 27 Aralık 1919’da Ankara’ya gelmiştir. Kadın erkek bütün halk dökülmüş ve büyük bir coşkuyla hasret ve samimiyet içinde Temsil Heyeti’ni karşılamışlardır. Daha sonra ki süreçte milli mücadelenin merkezi Ankara olmuştur. Aslında Mustafa Kemal Paşa’da Sivas’tan Ankara’ya gitmeyi ve Ankara’nın daimi merkez olmasına karar vermesine rağmen henüz zamanı gelmediğini düşünüp bu kararını gizli tutmuştur.
Yukarıda ifade edildiği gibi 20-22 Ekim 1919’da Amasya Görüşmeleri yapılmış, Meclis-i Mebusan’ın açılması kararlaştırılmıştır.
Bunun üzerine Meclis-i Mebusan, 12 Ocak 1920’de İstanbul’da toplanmıştır. Bu meclis 28 Ocak 1920’de son derece önemli olan Misak-i Milli kararlarını kabul ederek Türk Vatanı’nın sınırları tespit edilmiştir. Misak-i Millîye göre;
”Osmanlı Devleti’nin Mondros Mütarekesi’nin imzalandığı tarihte (30 Ekim 1918) İtilaf Devletlerinin işgali altında bulunan Arap çoğunluğunun yaşadığı Osmanlı topraklarının durumu halkın serbestçe vereceği oya göre belirlenmesi gereklidir. Bunun dışında Mütareke hududu içinde Türk ve İslam halkının oturduğu kısımların tümü hiçbir şekilde parçalanamaz bir bütündür.
2- Daha önce halkı ilk serbest kaldıkları zaman kendi oylarıyla Ana Vatana katılmış olan (Kars, Ardahan, Batum) gerekirse tekrar halk oylamasına gidilmesi onaylanır.
3-Türkiye’ye bırakılan Batı Trakya’nın durumunun da yine halkın hür iradeleri ile verecekleri oylarla belirlenecektir.
4-Hilafetin, Saltanatın ve Hükümetin merkezi İstanbul’un ve Marmara Denizi’nin güvenliğinin tam olarak sağlanması şartıyla Boğazların Dünya Ticaret ve ulaşımına açılması hususunda bizimle birlikte ilgili devletlerin ortaklaşa verdiğimiz kararlar geçerli olacaktır.
5-İtilaf Devletleri ile düşmanlarımız ve ortakları arasında kararlaştırılmış olan anlaşma esasları dairesinde azınlıkların hakları, komşu ülkelerde Müslüman halkının da aynı haklardan yararlanmaları şartıyla tarafımızca kabul ve temin edilecektir.
6-Milli ve İktisadi gelişmemizin gerçekleşmesi ve daha düzenli bir idare şeklinde işleri yürütebilmek için her devlet gibi bizim de gelişmemizin sağlanmasında ve tam olarak bir İstiklal ve serbestliğe sahip olmamız varlık aynı zamanda yaşamımızın asıl temelidir. Bu sebeple siyasi, iktisadi, sosyal gelişmelerimize engel olabilecek diğer kayıtlara karşıyız. Borçlarımızın ödeme şartları bu esaslara ters düşmemelidir.”
Buna göre 30 Ekim 1918 Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası yapılan tüm işgallere karşı çıkılmıştır. Bu kararlar İtilaf Devletleri’ne işgallere karşı direnileceğinin mesajını veren kararlardır. Türk Vatanının sınırları tespit edilmiş, tam bağımsızlık düşünülmüştür. Meclis-i Mebusan 17 Şubat 1920’de Misak-i Milli kararlarını yayınlamıştır.
Meclisi Mebusan ’da Misak-i Milli kararlarının kabul edilmesi İtilaf devletleri tarafından beklenilmeyen bir durumdur. Bu kararlar İtilaf Devletleri açısından büyük bir şaşkınlık yaratmıştır. İstanbul’un işgaline de giden süreci hızlandırmıştır.
16 Mart 1920’de İtilaf Devletleri tarafından İstanbul resmen işgal edilmiştir.
Yorumlar
Kalan Karakter: