Geçmişte ve kaynaklarda Karahisâr-ı Sâhip olarak da anılan Afyonkarahisar, engin bir tarihe ve zengin bir kültüre sahip; medreseleri ve buralardan yetişen müderrisleriyle tanınmış bir bilim ve kültür merkezimizdir. Şüphesiz bunda, bilim adamlarının; şair, yazar, hattat, musikişinas gibi sanat adamlarının yetiştiği bir ocak olan Mevlevîliğin ve Afyonkarahisar Mevlevîhânesi’nin büyük bir payı vardır. “Afyonkarahisarlı Âlimler, Şâirler ve Yazarlar” olarak üzerinde çalıştığımız bu güzide şahsiyetlerden başka Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde devlet ve siyaset insanı olarak milletimize hizmet etmiş Afyonkarahisarlı büyük şahsiyetler de bulunmaktadır. İşte bunlardan biri Afyonda “Kabaağaçlızade” olarak bilinen bir aileye mensup âlim ve devlet adamı Ahmed Cevad Paşa’dır. Vefatının 121. yılı münasebetiyle yâd etmek istiyorum.
Ahmed Cevad Paşa, Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyıl kumandan ve sadrazamlarından biridir. Babası, Afyonkarahisarlı Kabaağaçlızâde Miralay Mustafa Asım Bey'dir. Kardeşi Mehmed Şâkir Paşa ve yeğeni Cevat Şâkir Kabaağaçlı da Afyonkarahisarlı âlim ve yazarlardandır. Ahmed Cevad, H.1267/M.1850 tarihinde Şam'da doğmuştur. İslam Ansiklopedisi'nde verilen bilgilere göre ilk eğitimini Bursa ve İstanbul'da yapmıştır. Bursa Askeri İdâdisi'nden ve İstanbul'da Harbiye Mektebi'nden 19 yaşında mezun olduktan sonra Erkân-ı Harp sınıfına alınmış ve 1871 yılında mektepten birincilikle mezun olmuştur. Sonraları Kolağası, Binbaşı, Erkân-ı Harp reisi ve Mirliva olmuş, Valilik görevinde bulunmuş ve Sadrazamlığa getirilmiştir. Kısacası Cevad Paşa, devlete pek çok makamda önemli hizmetlerde bulunmuştur. Memleketi Afyon'a da hizmetleri bulunan Ahmed Cevad Paşa, meşhur heccav ve filozof şair Adanalı Ziyâ (v. 1932)yı tanımış, sürüldüğü Fizan'dan affedilmesinde ve 1895'te Afyonkarahisar Evkafına görevlendirilmesinde etken olmuş ve böylece Ziyâ'nın, 37 yıl Karahisar'ı aydınlatmasına zemin hazırlamıştır. Harbiye Mektebinde matematik öğretmenliği yapan Cevat Paşa, Arapça, Farsça ve Fransızcayı iyi bilmekte, Rumca ve İtalyanca'ya da vâkıf durumda imiş. Ömer Fevzi Atabek'in, "münevver, ma'lûmâtlı, tetebbu'u sever bir devlet adamı idi" dediği Ahmet Cevat'ın gençliğinde Afyonkarahisar'da şair Çizmecizâde Osman Râşid Efendi'den yazı dersleri aldığı da bilinmektedir. Kaynaklarda dürüst bir devlet adamı, kültürlü bir âlim, kadirbilir bir zât olduğu yazılan Ahmed Cevad Paşa tutulduğu verem hastalığından kurtulamamış ve elli yaşlarında iken 9 Ağustos H.1318/M.1900 tarihinde Nişantaşı'ndaki konağında vefat etmiştir. Ömer Fevzi Atabek, "Fâtih civârında Emîr Buhârî Türbesi karşısında inşâ olunan husûsî bir türbede medfûn" bulunduğunu söylemektedir.
Zamanının siyaset, bilim ve edebiyat dillerini bilen Ahmed Cevad Paşa, başarılı bir devlet adamı kimliği yanında bildiği yabancı diller sayesinde Batı ve Doğu tarihini ve edebiyatını tanımış, yaptığı araştırmalar sonucu çok değerli eserler yazmış bir ilim adamıdır. Elyazması ve nadir eserlerden oluşan 5000 ciltlik kütüphanesi, İstanbul Arkeoloji Müzesine armağan edilmiştir. Ebced hesabıyla "Ahmed Cevâd" ifadesi doğum tarihi olan H. 1267’nin “67”sini, "Cevâd Pâşâ" ifadesi de vefat tarihi olan H.1318’in “318”ini gösterir.
Daha çok devlet adamı olarak tanınan Ahmed Cevad Paşa aynı zamanda bir ilim adamıdır. Tanınmış eserleri şunlardır: 1. Ma'lûmâtü'l-Kâfiyye Fi-Ahvâl-i Memâlik-i Âl-i Osmâniyye (?); 2. Târih-i Askerî-i Osmânî (İstanbul, 1882); 3. Târih-i Askerî Hülâsası (İstanbul, 1874,1894). Bunlardan başka fenni eserleri de bulunan Cevat Paşa, Yâdigâr adında bir de gazete çıkarmıştır.
Afyonkarahisarımızın güzide şahsiyeti merhum Ahmed Cevad Paşa’yı vefatının 121. yılında rahmetle yâd ediyorum. Ruhu şad, mekânı cennet olsun.
VEFATININ 121. YILINDA KABAAĞAÇLIZÂDE AHMED CEVAD PAŞA
Yayınlanma :
09.08.2021 02:46
Güncelleme
: 09.08.2021 02:46
Yorum Yazma Kuralları
Lütfen yorum yaparken veya bir yorumu yanıtlarken aşağıda yer alan yorum yazma kurallarına dikkat ediniz.
Türkiye Cumhuriyeti yasalarına aykırı, suç veya suçluyu övme amaçlı yorumlar yapmayınız.
Küfür, argo, hakaret içerikli, nefret uyandıracak veya nefreti körükleyecek yorumlar yapmayınız.
Irkçı, cinsiyetçi, kişilik haklarını zedeleyen, taciz amaçlı veya saldırgan ifadeler kullanmayınız.
Türkçe imla kurallarına ve noktalama işaretlerine uygun cümleler kurmaya özen gösteriniz.
Yorumunuzu tamamı büyük harflerden oluşacak şekilde yazmayınız.
Gizli veya açık biçimde reklam, tanıtım amaçlı yorumlar yapmayınız.
Kendinizin veya bir başkasının kişisel bilgilerini paylaşmayınız.
Yorumlarınızın hukuki sorumluluğunu üstlendiğinizi, talep edilmesi halinde bilgilerinizin yetkili makamlarla paylaşılacağını unutmayınız.
YAZARIN DİĞER YAZILARI
Yorumlar
Kalan Karakter: