Esirüddin Ebherî

Afyon’un Çay ilçesi sınırlarındaki Eber Gölü yakınında ismiyle anılan evliya, Selçuklu döneminin ünlü alimlerinden Esirüddin Ebherî (tam künyesiyle Esîrüddin Ebherî Mufaddal bin Ömer el-Semerkandî) olarak kabul edilir.
Kimdir ve Neden Orada Anılıyor?
İlmi Kimliği: Esirüddin Ebherî, Semerkant kökenli Türk bir alimdir. Musul’da başlayan eğitimini Horasan ve Bağdat’ta sürdürmüş, Kemâleddin İbn Yûnus’un talebesi, İbn Hallikân’ın hocası olarak tanınmıştır. Anadolu’da çeşitli Türk beylerinin himayesiyle felsefe ve pozitif bilimler alanında dersler vermiştir. Ölümüyle ilgili tarihler kaynaklarda 661 (1263) veya 663 (1265) gibi farklı şekilde geçer .
Türbesi ve Mezar Anlatıları: Halk arasında Eber Gölü kıyısındaki türbe, Esirüddin Ebherî’nin mezarı olarak bilinir. Sekizgen yapıdaki bu kümbet, moloz taş ve tuğladan yapılmış olup, Selçuklu dönemi mimarisine aittir . Yöre halkı kendisine “Eber Dede” veya “Uğuz Dede” gibi isimlerle de hitap etmektedir .
İlginç Rivayetler
Bazı yerel anlatılara göre, kuduz hastalığına yakalanan hastalar bu türbeye gider, kabrinden alınan toprak suyla karıştırılarak içirilir. Buna inanılır ki, kuduz hastalığına iyi gelmektedir. Hatta bu toprakların sivrisinek büyüklüğünde parçalar halinde düştüğü, halk arasında anlatılan sembolik bir rivayettir .
Bir Söylem Farkı
Bazı kaynaklar, “Ebherî” isminin Afyon ilinin Çay ilçesine bağlı Eber Gölü civarındaki Eber köyünden geldiğini öne sürse de—bir diğer deyişle “Ebherî” isminin yer adından kaynaklandığını belirtse de—bu iddia genellikle sadece sözde benzerlikten öte bir anlam taşımadığı gerekçesiyle geçerliliği konusunda temkinli yaklaşılmaktadır .
Kısaca:
Türbe, 13. yüzyıl alimlerinden Esirüddin Ebherî’ye atfedilir.
Mimari olarak Selçuklu dönemine ait olup, sekizgen kümbet formundadır.
Yörede halk arasında kutsal sayılır ve kuduz hastalığıyla ilişkilendirilen ritüeller için ziyaret edilir.