Ölümden sonraki haller
1- Şehitler yalnız ruh ile değil, cesedi hayat ile yerler ve içerler. Bu yeme içme ikram içindir, ihtiyaçtan dolayı değildir.
2- Ölüler ziyeretçilerini tanırlar ve seslerini işitirler selamlarını alırlar. Denildi ki bu durum Cuma gününe, ondan önceki ve ondan sonraki güne mahsustur.
Ziyaretçi ister kabir başında, ister yakınında veya uzağında, kabristan kenarında dursun farketmez.
3- Ölüler birbirlerini ziyaret ederler, mekânları birbirinden uzak olsa bile. Ancak azap görmekte olanlar, hapiste oldukları için birbirlerini ziyaret edemezler.
4- Ziyaretçilerini tanırlar ve ferahlanırlar, ziyarete gelmeyen yakınlarına darılırlar, onların ruhları dirilerin evlerine gelirler ve işledikleri amellerinden haberdar olup iyi işlerine sevinirler, kötü işlerinden üzüntü duyarlar.
5- Ruhlar serbesttirler, diledikleri yerlere giderler hatta müminlerin ruhları cennette, kâfirlerin ruhları da cehennemdedir denilmiştir. Yine denildi ki; şehitlerin ruhları cennettedir, müminlerin umumunun ruhları Kabirlerin çevrelerindedir. Yine denildi ki Enbiyanın ruhları âlâyı illiyindedir. Şehitlerin ruhları ise yeşil kuşların kursaklarında olup cennette diledikleri yerlerde dolaşırlar. (Ali İmran 169.ayet)
6- Bazen dirilerin amelleri onlara arz olunur, bazen de kendilerinden sonra ölen kimselerden haber almak suretiyle olur. Amellerin, Perşembe ve Pazartesi gününde nebilere, baba ve analara arzı hakkında haberler varid olmuştur. Böylece onlar haseneler ile sevinirler, kötülük ve günahlarla hüzünlenir, kederlenirler.
7- Müminlerin küçük çocukları, ahirette evleneceklerdir. Bekâr olarak ölen kızların durumu gibi. Kafirlerin çocukları hakkında farklı farklı görüşler varsa da, İmam Nevevinin tercihine göre onlar da Cennete gireceklerdir. (Zübdetül Buhan 206)
8-Ölenler işledikleri günahlar sebebiyle azap görürler, namazı terketmek günahı gibi.
Meğerki Allah affetmiş ola. (Berika 2/10)