KADINANALAR

KADINANALAR

Kadınanalar Selçuklu Devleti'nin onaltıncı Sultanı lll. Alâaddin Keykubat'ın kızlarıdır.

Anne tarafından İlhanlı Sultanı Gazan Han dayılarıdır.

1243 Yılında Anadolu'ya Moğolların girmesi ve kösedağ savaşını kazanmaları sonucu Selçuklu toprakları işgal edilmeye başlamıştı. Moğollar Selçuklu tahtına kendi taraftarlarını çıkarıp ülkeyi yönetmeye çalışıyorlardı.

1298. Yılında Gazan Han lll. Alâaddin Keykubat' ı tahta oturttu. Fakat saltanatı kısa sürdü.

1301. Yılında ülkede çıkan ayaklanmalar yüzünden. Gazan Han Selçuklu Sultanı'nı Isfahan'a sürgün gönderdi.

lll.Alâaddin Keykubat sürgüne Moğol Prensesi olan eşi ile birlikte gitti. 3 Kızı ise Selçuklu başkenti olan Konya' da kalmak zorunda idi.

lll. Alâaddin Keykubat 1308 Yılında genç yaşta sürgün hayatına dayanamayarak vefat etti. Bu sırada Moğol Hükümdar’ının uç beyi olan, Demirtaş Selçuklu Hanedanı’nın varislerini kadın erkek küçük büyük demeden öldürtüyordu.

Artık Konya iyice güvensizleşiyor hayatlarının tehlikede olduğunu sezen ( Melek Peyker, Naime Gevher ve Asiye Sultan) Saraydaki sadık dostları Ömer Ağa'nın yardımlarıyla Konya'dan kaçıp o zamanda güvenli bölge olan Karahisar'ı Sahib'e yani Afyonkarahisar'a gelirler.

O dönemde Karahisar'a sık sık gelen Mevlâna hazretlerinin torunu  Ulu Arif Çelebi'ye Sahip'ata oğulları bu günkü Mevlevi Camii civarındaki geniş araziyi hediye etmişlerdir.

Ulu Arif Çelebi burada bir Mevlevi dergâhı kurmuştur. Kuruluş tarihi Hicri 722. Miladi 1322’dir. Bununla ilgili vakfiye mevcuttur.

Üç hanım Sultan kısa zamanda Afyonkarahisar'ın ihtiyaçlarını gidermek için hiç vakit geçirmeden beraberinde getirdikleri altınları şehrin ihtiyaçlarına harcamaya karar verirler. Günlerce istişare yapılır, toplanılır, fikir birliğine varılır. Büyükleri olan Melek Peyker şehrin su ihtiyacını karşılamaya karar verir.

Ortanca kız kardeş Naime Gevher şehri ikiye bölen Taşpınar Deresini ıslah etmeye, küçük kız kardeş olan Asiye Sultan ise büyük mezarlık olan 1000 kapaklı Kadınana mezarlığını yapmaya karar verirler.

Kışlacık Köyüne yakın bir yerde çadır kurarlar. Tam 20 gün bu bölgede bulunan bütün Pınarları gezer, dolaşırlar. Bu bölgenin adı, Şirin Pınar mevkii'dir.

Sonuçta bir Ermeni’ye ait olan pınarı satın almaya karar vererek pınarı satın alırlar ve suyu iki yıl gibi bir sürede kanal açarak Şehir merkezine getirirler. Getirilen bu su 700 yıldır akmakta ve halkın faydasına sunulmaktadır. İlimizin muhtelif yerlerinde hali hazırda bulunan bu suyun adına (Kadınana) suyu denilmektedir.

Bu suyun halkımızın hizmetine sunulması noktasında insan gücüyle kazma ve küreklerle çalışılmıştır.

Yakın bölgede oturan köylüler bazen imece usulü, bazen de para karşılığında gece gündüz demeden çalışır ve nihayetinde. Hıdırlık dağı eteğine bir su deposu yapılır. Böylelikle Şehrimiz temiz ve güzel bir içme suyuna kavuşmuş olur.

Kadınanalar bu iki yıl içerisinde, bölgede bulunan köylülerle ilgilenir. Onların ihtiyaçlarını karşılamaya çalışır. Hatta cenazelerine, düğünlerine, bile katılarak onları yalnız bırakmazlardı.

Şimdi sizlere Kadınanalar ile ilgili yazılı kaynaklarda ifade edilen bazı hayırlı işlerden bahsetmek isterim. Kadın anaların şehrimizde toplum hayatını ilgilendiren pek çok güzel işlerinin yanında pek çok kişilerin hayatına dokunan güzel işleri de bulunmaktadır. Kaynaklarda ifade edildiği üzere; Günlerce ücretsiz çalışan kimsesiz fakir bir Çoban köyünde bir kıza âşık olmuş. Fakir olduğu için, kızın ailesi kızlarını çobana vermek istememiş. Bunu duyan Melek Peyker kızı gidip ailesinden bizzat kendisi istemiş ve düğünlerini yapmıştır. Yine Kadınanalar kim gelip kapılarını çalsa derdini anlatsa, kimseyi geri çevirmez dertlerine derman olmaya gayret ederlerdi.

Bu yüzden Afyonkarahisar halkı, Kadınanaları çok sevmiş, onları bağrına basmıştır. Asırlar sonra bile onları hayırla yâd etmektedir.

Melek Peyker'in pınarı satın alırken yaşadığı bir hadiseyi de bizi dinleyen kıymetli dinleyicilerimizle paylaşalım.

Kadın ana suyunun çıktığı pınarın sahibi bir Ermeni'dir. Ermeni pınar sahibi pınar suyunu satmak istemez. Ama Melek Peyker de pınarı almaya kararlıdır. Çok uzun süren pazarlıklar sonunda Ermeni’ye bir ölçek altın teklif eder. Ermeni bir ölçek altına ancak bir ölçek su vere bileceğini söyler. Melek Peyker hemen bir kurnazlık düşünür. Tamam der ve ölçeği Ermeni’ye verir altınları boşaltmasını sonra da boş olan ölçeği pınarın suyoluna yerleştirmesini ister. Daha ölçek suyla dolmadan olanca gücüyle bir tekme atar ve ölçeğin dibini kırar. Ölçek dolmadığı için suyu yani pınarı satın almış olur. Bu yüzden suyun bir diğer adına da (Ölçek) suyu denir.

Ortanca kız olan Naime Gevher ise şehrin içinden geçen ve taşkınlık yaptığı zaman evlere dükkânlara hasar veren Taşpınar Deresini Islah etmiş ve üzerine 40 Tane taş köprü yaptırmıştır. Böylece Afyonkarahisar modern bir kanalizasyona bu dönemde kavuşmuştur.

Daha sonra Afyonkarahisarlı Sadrazam Ahmet Cevat Paşa 1896. Yılında derenin üzerini tamamen kapattırmıştır.

Küçük kız olan Asiye Sultan ise şehrin en önemli ihtiyacı olan mezarlık yapmaya karar vermiştir. Afyonkarahisar lisesi ile İmaret Camii arasındaki araziye 1000 Kapaklı mezar yaptırmıştır. Asiye Sultan vefat edince yaptırdığı mezarlığın başına kendisi  için Sahip'ata oğulları tarafından bir türbe yaptırılmıştır. Asiye sultan ambaryolu girişinde burada yatmaktadır.

Büyük hanım Sultanlar Melek Peyker ve Naime Gevher ise Türbe Camii'nin batı kısmında, Tacı Ahmet mahallesinde türbelerinde yatmaktadır.

Büyük sandukada Melek Peyker, hemen yanında ise Naime Gevher yatmaktadır. Türbede ayrıca üç küçük sanduka daha bulunmaktadır. Ancak bu sandukalarda yatanların kim oldukları tam olarak bilinmemekle birlikte Mevlevi soyundan olduklarına inanılmaktadır.

Afyonkarahisar halkı şehre büyük hizmetlerde bulunmuş bu üç. Türkmen kızına Kadınanalar deyip bağrına basmıştır.  (Ruhları şad olsun).

Kaynak:

1.Efsana kadınlar kadınanalar: Mürşide Oklu Ayhan. 2022. Sayfa. 67- 69.

2.Kocatepe Gazetesi. Kadınanalar: Hasan Özpınar.23 Ekim 2021.

3.Afyonkarahisar Âlimleri ve Evliyaları: Mehmet Gündoğan. 2019. Sayfa. 106- 112.

4.Dünden bugüne Afyonkarahisar'da Kadınanalar: M Günay- Meral Günay. 2022. Sayfa. 58- 65.

5.Afyonkarahisar Halk kültürü Kadınana Efsanesi. Sitesi.