Kıskançlığın Temelinde Ne Yatar?

Temelinde yatan ana dinamikler; benlik algısı, güvensizlik ve kaybetme korkusu üçgeninde şekillenir. Kıskançlık bir "gölge duygudur"; yani, dışarıdaki bir durumla tetiklenir ancak asıl kaynağı, kişinin kendi içindeki eksiklik algısı ve karşılanmamış ihtiyaçlarıdır.

1. Düşük Benlik Saygısı ve Yetersizlik Hissi

Kıskançlığın belki de en güçlü besleyicisi, düşük benlik saygısıdır. Kişi, kendini yeterince değerli, çekici veya önemli görmediğinde, partnerinin ya da başkasının onu terk etmesinin kaçınılmaz olduğuna dair içsel bir inanç geliştirir.

Özgün Köken: "Ben yeterli değilim, o benden daha iyi/güzel/başarılı birini bulabilir." Bu düşünce, kişinin kendi değerini sürekli olarak dışarıdaki bir referans noktasına (partnerin ilgisine, başkasının başarısına) bağlamasından doğar.

2. Terk Edilme ve Kaybetme Korkusu

Kıskançlık, modern psikolojide genellikle kaybetme korkusunun bir tezahürü olarak görülür. Bu korku, kişinin çocukluk dönemindeki bağlanma figürleriyle (genellikle ebeveynlerle) kurduğu ilişkilerde deneyimlediği güvensizliklere dayanabilir. İlişkideki partner, birincil güven kaynağı haline geldiğinde, onu kaybetme ihtimali varoluşsal bir tehdit olarak algılanır.

Özgün Köken: Kıskançlık, ilişkinin "bana ait" olan kısmını koruma içgüdüsüdür. Bu, bir nesneye sahip olma arzusundan çok, güvenlik ve aidiyet duygusunu sürdürme çabasıdır.

3. İlişkisel Güvensizlik ve Kontrol İhtiyacı

Kişi, kendine güvenmediği gibi ilişkiye de güvenmediği zaman, durumu kontrol etme ihtiyacı doğar. Kıskançlık, partnerin hareketlerini, sosyal çevresini ve hatta düşüncelerini kontrol etme girişimi olarak yüzeye çıkar.

Özgün Köken: Kontrol, kişinin kendi içindeki belirsizliğe karşı geliştirdiği bir savunma mekanizmasıdır. "Eğer onu kontrol edebilirsem, beni bırakmayacağından emin olabilirim," yanılsaması, kıskançlığı bir davranış biçimi olarak pekiştirir.

İçsel Bir Projeksiyon

Özetle, kıskançlık; sadece üçüncü bir kişiye duyulan nefret veya partnerin sadakatsizliğinden duyulan endişe değildir. Kıskançlık, kişinin kendi içindeki değersizlik duygusunu ve terk edilme yaralarını dış dünyaya, yani partnerine ve rakip olarak gördüğü kişiye yansıtmasıdır (projeksiyon). Bu nedenle kıskançlıkla mücadele etmek, başkasını değiştirmeye çalışmaktan ziyade, kişinin kendi içsel dünyasını onarmasıyla başlar.