Evlerin bahçelerinde, tarlalarda ve toprak alanların olduğu her yerde görülmeleri mümkün olan köstebekler, yeraltında yaşayan ve kazma yetenekleriyle dikkat çeken memelilerdir. Zayıf görme yetilerine rağmen, gelişmiş koku alma duyuları sayesinde yönlerini kolaylıkla bulabilmektedirler.
Köstebeklerin Fiziksel Yapısı ve Özellikleri
Köstebekler, Köstebekgiller (Talpidae) familyasına ait, böcekçil memeliler sınıfında yer alır. Silindirik vücut yapıları, toprağı kolayca kazmaya yarayan güçlü ön ayakları ve her iki yöne yatabilen yumuşak tüyleri ile toprak altında yaşamaya son derece uyum sağlamışlardır. Genellikle siyah renkte olan köstebeklerin nadiren gri veya beyaz renklileri de bulunur. Vücut uzunlukları 15-18 santimetre arasında değişirken, kuyruk uzunlukları 2-3 santimetre kadardır.
Erkek köstebekler, dişilere oranla daha iri olur. Ağırlıkları genellikle 100-130 gram arasında değişir. Gözleri oldukça zayıf görür ve ışığa karşı çok hassastır. Gözleri genellikle tüylerin arasında gizlenmiş durumdadır. Görme duyuları zayıf olsa da, koku, dokunma ve işitme duyuları oldukça gelişmiştir. Gerektiğinde dış kulaklarını kapatarak toprak girmesini engelleyebilirler. Kesici ve sağlam 44 dişe sahiptirler. Ortalama yaşam süreleri ise 4 ila 5 yıl arasındadır.
Beslenme Alışkanlıkları
Köstebekler, toprak altında yaşayan omurgasızlarla beslenir. En sevdikleri yiyeceklerin başında solucanlar gelir. Ayrıca çeşitli böcekler, böcek larvaları, sert kabuklu böcekler, bitki kökleri ve sebzeler (patates, havuç, soğan, sarımsak gibi) de besin kaynakları arasında yer alır. Keskin dişleri sayesinde bu canlıları kolayca parçalayabilirler.
Günde kendi ağırlıkları kadar besin tüketen köstebekler, oldukça iştahlı hayvanlardır. 12 saatlik bir süre içinde beslenemezlerse hayatlarını kaybedebilirler. Ev ortamında beslenen köstebekler bir günde 50-60 solucan tüketebilir.
Köstebeklerin Yaşam Alanları ve Davranışları
Köstebekler, Avrupa, Asya, Afrika ve Amerika kıtalarında farklı türleriyle yaşamaktadır. Asya ve Avrupa’da "adi köstebek" olarak bilinen türler, Afrika’da ise yalnızca bu kıtaya özgü olan "altın köstebek" türü yaşar. Bazı türler sadece suda, bazıları ise hem su hem karada yaşamını sürdürebilir.
Genellikle yumuşak toprakları tercih eden köstebekler, saatte 4 kilometreye kadar tünel kazarak ilerleyebilirler. Bir saat içinde 10-12 metre, toplamda ise 100 metreyi bulan tüneller oluşturabilirler. Tünellerin merkezinde yüksek ve kuru yapraklarla döşeli özel odalar bulunur. Bu odalar, sel riskine karşı korunaklı olarak tasarlanır.
Toprağın yüzeyine nadiren çıkan köstebekler, bu davranışı genellikle gece yapar. Yüzeye çıkmaları genellikle yaşadıkları bölgede besin sıkıntısı yaşandığında görülür. Bu sırada tilki, sansar ve bazı gece yırtıcıları tarafından avlanabilirler.
Tehlike anlarında ise derilerinden salgıladıkları kötü kokulu, yapışkan sıvı ile kendilerini savunurlar. Bu salgı sayesinde çoğu yırtıcı hayvan köstebeği bırakıp kaçar.
Üreme ve Gelişim
İlkbahar aylarında çiftleşen köstebekler, dişilerinin yaklaşık beş hafta süren gebeliklerinin ardından 3 ila 7 arasında yavru dünyaya getirebilir. Yavrular doğduğunda tüysüzdür ve 15 gün içinde tüylenme tamamlanır. Yaklaşık iki ay içinde yuvayı terk eden köstebekler, bir yıl içinde ergin hale gelir.
Karıştırılan Türler ve Koruma Durumu
Köstebekler zaman zaman kör farelerle karıştırılmaktadır. Oysa bu iki türün birçok ayırt edici özelliği vardır. Örneğin kör fareler toprağı ayaklarıyla değil, dişleriyle kazar. Ayrıca burun yapıları daha küt, gözleri ise deri tabakasıyla tamamen kapalıdır.
Köstebekler çevresel denge açısından önemli canlılardır. Toprağı havalandırarak verimli hale getirir, zararlı böcek ve larvaları tüketerek bitkilerin korunmasına katkı sağlar. Ancak çim alanlarda estetik bozulmaya neden oldukları düşüncesiyle zararlı kabul edilip yok edilmeye çalışılırlar. Almanya gibi bazı ülkelerde ise köstebekler korunma altına alınmıştır.
Köstebekler üç ana altfamilyaya ayrılır:
Uropsilinea: Asya sivri köstebekleri
Scalopinae: Yenidünya köstebekleri
Talpinae: Eskidünya köstebekleri
Yorumlar
Kalan Karakter: