Ekonomik Büyüklüğüyle Parmak Isırtıyor!

Afyonkarahisar’da Nerelerde Bulunur? Prof. Büyüksağiş Açıkladı… 

Nadir toprak elementi nedir? Türkiye ekonomisine katkısı ne olabilir? Nerelerde bulunur ve hangi alanlarda kullanılır? Tüm bu soruların cevabını Afyon Kocatepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Sedat Büyüksağiş, Türkeli okurlarına özel olarak yanıtladı. 

“Nadir Olan Adı, Kendisi Değil…”

Prof. Dr. Büyüksağiş nadir toprak elementi kaynağının çok sayıda olduğunu ancak işleme süreci ve maliyetinin zor olduğunu belirtti. Büyüksağiş, “Nadir toprak elementi periyodik cetvelin alt kısmında bulunan lantanitler olarak isimlendirilen gruba, özellikle de skandiyum ve indiyum elementlerine nadir toprak elementleri ismi veriliyor. Yanlış bilinen bir şeyi düzeltelim. Nadir demek az bulunan elementler demek değildir. Nadir toprak elementleri genelde metal oksitleri şeklinde doğada bulunduğu için yer yüzünde çok miktarda var. Ancak bunların oksitlerinden ayrılıp sadece metal elementleri yapılması için uzun ve pahalı bir süreç gerekiyor. Altın gibi saf şekilde doğada bulunmadığı için nadir toprak elementi ismini almıştır” dedi. 

Nadir Toprak Elementi Hangi Alanlarda Kullanılır?

Gelişen savunma sanayi, uzay ve havacılık sektörlerinin nadir toprak elementine ihtiyaç duyduğunu belirten Büyüksağiş, “İnsan nüfusunun artması ve sanayinin gelişmesiyle birlikte daha fazla metale ihtiyaç doğdu. Gelişen iletişim teknolojilerinde, havacılık, lazer sistemlerinde, optik sistemlerde, uzay ve savunma sanayide yüksek teknolojik ürünlere ihtiyaç duyuluyor. Bu alanlarda da nadir toprak elementleri kullanılıyor. Nadir toprak elementleri bu alanlar için üretilen malzemeleri dayanıklı ve hafif bir forma dönüştürüyor” ifadeleriyle kullanım alanlarına örnek verdi. 

Ekonomik Büyüklüğü Nedir? Türkiye’nin Geleceği Nasıl Etkilenecek?

Prof. Dr. İsmail Sedat Büyüksağiş nadir toprak elementini işlenmiş ürün olarak satabilmenin, rezerv bulmak ve çıkartmaktan daha önemli olduğuna dikkati çekti. Büyüksağiş, “Kilogramı 100 dolardan başlayıp milyon dolarlara varacak boyutta. Ancak işleme süreci uzun ve maliyetli. Ukrayna-Rusya Savaşı’nda bile nadir toprak elementleri için özel çatışmalar ve anlaşmalar yaşandı. Dolayısıyla insanların geleceğini etkileyecek boyutta. 
Eğer siz bunu ocaktan çıkarıp satarsanız kilogramı 100 dolar olur. Saflaştırarak satarsanız 1000 doların üzerine çıkar. Bunu bir makine parçası olarak satarsanız 10 bin dolara gelir kilogramı. Siz uzay, çip gibi spesifik bir teknolojide bunu kullanırsanız kilogramı 1 milyon dolara kadar çıkabilir. Kritik olan da budur. Bunları ocakta bulup çıkarıp satmak yerine yüksek teknolojide kullanılacak şekilde Ar-Ge yapılması gerekiyor” dedi. 

Afyonkarahisar’da Rezerv Var Mı?

Büyüksağiş rezerv yerlerini, “Ülkemizde Maden Tetkik Arama Enstitüsü tarafından nadir toprak elementinin nerelerde olabileceğine dair aramalar yapılıyor. Eskişehir, Kayseri, Burdur ve Sivas gibi bazı yerlerde bu rezervlere rastlanıyor. Afyonkarahisar’da saptanmış bir rezerv yok. Eskişehir Beylikova’daki rezervde 694 milyon ton kadar rezerv olduğu tahmin ediliyor. Ancak önemli olan rezervin büyüklüğü değil içindeki metal değeri. Bu açıdan 12 milyon ton metal varlığıyla Eskişehir rezervi bu alanda dünyada 4. sırada” sözleriyle açıkladı.   >>Özel Haber: Seher Demir