‘Cıngı Çıkmadan Ateş Yanmaz’
Halk dilinde ‘Cıngı Taşı‘ olarak bilinen çakmak taşlarının ateş yakmaktan önce başka önemli bir işe daha yaradığını biliyor muydunuz ?
Afyonkarahisar’ın Sülümenli kasabasında bir köylünün evinde bulunan ‘cıngı taşları’ çakmak ve kibritlere erişimin zor olduğu zamanlarda veya kaybedildiği, unutulduğu durumlarda evlerde , ovada, bağda ve yaylalarda ateş yakmak için kullanılan bir taş olduğunu öğreniyoruz. Ot püsküllerini harlayarak ateş yakan bu taşın diğer bir görevi ise düven sürmek.
Buğdayı sapından ayıran Düven’e önce taşlar bir güzel çakılıyor. Taşlar düvene yerleştirildikten sonra öküz, at veya eşek gibi hayvanlara bağlanıyor. Düvenin zeminde kayması için uçları oval olarak yapılıyor. Düvenin üzerine çıkılarak bir yandan ağırlık uygulanıyor bir yandan da hayvan kontrol ediliyor. Ekin sürüldükten sonra ise düvenin işi bitmiyor. İki taş yerinden sökülüyor ve bir birlerine vurularak Cıngı çıkartılıyor. Çıkan bu cıngı ot püsküllerini tutuşturarak biraz da nefes yardımıyla ateş yakıyor. Günümüzdeki magnezyum çubuklarının atası olan bu taşlar Kadim Anadolu’da yıllardır kullanılıyor.
BİZDE CINGI ÇIKARTMAYI DENEDİK AMA NAFİLE
Türkeli Gazetesi olarak taşın hikayesini iyice dinledikten sonra karanlık bir ortamda duran taşları birbirine vurarak bizde cıngı çıkartmayı deniyoruz fakat çabalarımız sonuçsuz kalıyor. Galiba ustalık ve yetenek isteyen bir iş olsa gerek bileklerimiz kopasıya kadar taşları vursak da bir ateş emaresine rastlayamıyoruz.
Birazda işi beceremediğimizden dolayı bu taşların nasıl ateş yaktığını ve içerisindeki maddeleri merak edip internette araştırmaya başlıyoruz.
Çakmak taşının, mineral kuvarsın sert, tortul kriptokristal formu olduğunu çoğunlukla tebeşirler ve kireç taşları gibi tortul kayaçlardaki nodüller ve kütleler olarak görüldüğünü, nodülün içinde ki çakmak taşının genellikle koyu gri, siyah, yeşil, beyaz veya kahverengi renkte ve genellikle camsı veya mumlu görünümde olduğunu okuyoruz. Eğer çakmak taşlarındaki magnezyum oranı görece daha yüksekse cıngı çıkartma ve ateş yapma kabiliyeti diğerlerine nazaran daha çok arttığını ise Google sayesinde öğreniyoruz.
>>ÖZEL HABER: OĞUZHAN ÖZDEMİR – HAYATİ KANAT
OĞUZHAN ÖZDEMİR