Bir Zamanlar Afyon’un Köyüydü, Şimdi Eskişehir’in En Küçük İlçesi!

Bir zamanlar Afyonkarahisar’ın Emirdağ ilçesine bağlı, sıradan ama köklü bir köy olan Han, yıllar içinde geçirdiği idari değişimlerle Afyon’un sınırlarından çıkıp Eskişehir’e bağlandı. Bugün Türkiye’nin en küçük ve en az nüfuslu ilçelerinden biri olarak bilinse de Han’ın geçmişi, Afyonkarahisar’ın tarihine ve coğrafyasına derin izler bırakıyor.

Afyon’un “Han-ı Barçın Kazası”ydı 

Cumhuriyetin ilk yıllarında Afyonkarahisar’a bağlı bir köy olan Han, geçmişte Afyon’un doğusundaki önemli yerleşim merkezlerinden biriydi. Kanuni Sultan Süleyman döneminde “Han-ı Barçın Kazası” adıyla kayıtlara geçen bu bölge, yalnızca bugünkü Eskişehir’i değil, aynı zamanda Afyonkarahisar’ın Emirdağ, İscehisar, Bayat ilçeleri ile Ankara’nın Haymana ilçesinin bazı kısımlarını da kapsayan geniş bir coğrafyaya hükmediyordu. Bu yönüyle Han, Afyonkarahisar’ın tarihsel derinliğini gözler önüne seriyor.

Emirdağ’dan Eskişehir’e Uzanan Yolculuk

Han, uzun yıllar Emirdağ’ın bir köyü olarak varlığını sürdürdü. Ancak zaman içinde yaşanan idari değişiklikler Han’ın kaderini de değiştirdi. 1963 yılında Eskişehir’in Çifteler ilçesine bucak olarak bağlanan Han, 1967’de belde oldu. Son olarak, 20 Mayıs 1990’da yürürlüğe giren 3644 sayılı kanunla Eskişehir’e bağlı ayrı bir ilçe statüsüne kavuştu. Böylece Han, Afyonkarahisar’dan resmen koparak yeni bir idari yapıya geçiş yaptı.

Bir Hanlı’nın Hatırası: “O Gün Ezan Emirdağ’dan Geldi”

O dönemde Han’da yaşayan 82 yaşındaki Hasan Karaca, ilçenin Afyon’dan Eskişehir’e bağlandığı günleri şöyle anlatıyor:
“1990 yılıydı, herkes gergindi. O sabah köy meydanında toplandık. Bir yanda Afyon’a bağlı kalmak isteyen yaşlılar, bir yanda değişimi savunan gençler vardı. Hâlâ dün gibi hatırlarım, sabah ezanı Emirdağ’daki hoparlörden yankılandı. Bir an herkes durdu. Bir amca sessizce, ‘Bu ezan son kez Afyon’dan geliyor bize,’ dedi. Gözleri doldu. Biz o gün bir il değişikliğinden fazlasını yaşadık; bir aidiyet koptu içimizden…”

Türkiye’nin En Küçük İlçelerinden Biri 

Bugün 2.000’i biraz aşkın nüfusuyla Türkiye’nin en küçük ilçeleri arasında yer alan Han, sessizliğine rağmen zengin bir geçmişi barındırıyor. Ancak bu geçmişin önemli bir bölümü Afyonkarahisar’la iç içe geçmiş durumda. Han’ın ilçe olma süreci, aynı zamanda Afyon’un tarihinden bir parçanın farklı bir ile devri anlamına geliyor.
Afyonkarahisar, Han gibi pek çok yerleşimle birlikte Anadolu’nun köklü idari ve kültürel yapılarını yüzyıllar boyunca taşıdı. Han’ın hikayesi ise bu büyük mirasın zamanla nasıl şekil değiştirdiğinin, bazen de sessizce el değiştirdiğinin canlı bir örneği olarak hafızalardaki yerini koruyor.