Efelerin Asaleti, Zeybeklerin Ritmi
Afyonkarahisar’da geleneksel olarak oynanan zeybek oyunları, geçmişte olduğu gibi bugün de halkın önemli kültürel etkinliklerinden biri. Kılıç-kalkanla sergilenen, özel kıyafetlerle oynanan bu oyunlarda heybetli bir efelik duruşu sergileniyor.
Hezin Hezin, Dam Başı, Afyon Zeybeği, Serenler Zeybeği gibi oyunlar, şehrin merkezinde ve köylerinde hem erkek hem kadınlar tarafından icra ediliyor.
Kırık Oyun Havaları: Kurallı ve Ritmik
Afyon’un “kırık oyun havaları” olarak bilinen türlerinde, belirgin kurallar ön planda. Göbek sallama, zıplama, omuz silkme gibi hareketler kesinlikle yapılmıyor. Bunun yerine yumuşak, senkronize, sade ve ritmik figürler tercih ediliyor. En bilinen örneklerinden biri olan “Hezin Hezin Gir Kapıdan” adlı türkü, bu tarzın inceliklerini taşıyor.
Kadın ve Erkek Oyunları Ayrı, Ama Bazen Birlikte
Afyonkarahisar’da halk oyunları, genellikle kadın ve erkekler için ayrı ayrı oynansa da Efelerin Uşağı, Dam Başı, Harmandalı, Cevizin Yaprağı gibi oyunlar her iki cins tarafından birlikte de oynanıyor.
Öne Çıkan Kadın Oyunları:
Sandıklı’nın BiberiCemilem
Hatçem
Kına Havası
Çember Havası
Ümmü
Keklik (Kadılar Yolu)
Öne Çıkan Erkek Oyunları:
Afyon ZeybeğiSepetçioğlu
Arap Oyunu
Deniz Kızı
Ağır ve Kırık Zeybekler
İlçelere Göre Halk Oyunları Dağılımı
Afyon Merkez: Afyon Zeybeği, Serenler Zeybeği, Köroğlu türküleri ve kırık oyun havaları yoğun şekilde oynanıyor.
İhsaniye: Kütahya, Eskişehir ve Kırka Zeybeği etkisi görülüyor. Kadın oyunu olarak “Eğri” öne çıkıyor.
Sinanpaşa: Genellikle kaşıkla oynanan oyunlar mevcut, kadınlar "Düz Oyun"ları tercih ediyor.
Emirdağ ve Bayat: Konya etkili kaşık havaları ve “Gaydalama” gibi kadın oyunları dikkat çekiyor.
Sandıklı: Sandıklı Zeybeği, Çember Havası ve “Sandıklı’nın Biberi” ön planda.
Dinar: Dinar Zeybeği, Bengi Zeybeği, Meşeli Zeybeği ve Hatçem öne çıkan oyunlar arasında.
Dazkırı: Harmandalı, Köroğlu ve Develi Asbaş Zeybeği gibi oyunlar yaygın.
Evciler: Bahçelerde Börülce, Çoban Keçisi, Arap Oyunu gibi zengin bir repertuar var.
Bolvadin: 14 oyunla dikkat çeken ilçede Şehirbaşı Zeybeği ve Turnalar gibi kaşıklı oyunlar öne çıkıyor.
Çay: Acem Kızı ve Hezin Hezin başlıca tercih edilen oyunlar.
İscehisar: Afyon geneli oyunları oynanıyor, “Yelleme” özgün oyunu olarak öne çıkıyor.
Şuhut: Kendi oyunları olmamakla birlikte il genelindeki oyunlar burada da icra ediliyor.
Kültürel Zenginlik Nesilden Nesile Aktarılıyor
Afyonkarahisar’ın halk oyunları, yalnızca bir eğlence biçimi değil; aynı zamanda kültürün, geçmişin ve toplumsal hafızanın bir yansıması. Kıyafetlerden figürlere, ritimden türkülere kadar uzanan bu kültürel miras; bugün de dernekler, halk eğitim merkezleri ve okullar aracılığıyla yaşatılmaya devam ediyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: