Afyonkarahisar Valiliği, Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) Rektörlüğü, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü ile Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölüm Başkanlığı'nın işbirliğiyle gerçekleştirilen etkinlik, Erdal Akar Konferans Salonu'nda büyük ilgi gördü.
Panelin moderatörlüğünü AKÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölüm Başkanı Prof. Dr. Gürsoy Şahin üstlenirken, konuşmacı olarak Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ahmet Altıntaş ve Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Feyza Kurnaz Şahin yer aldı. Etkinliğe, Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hüseyin Koçak, Afyonkarahisar İl Emniyet Müdür Yardımcısı Halil İbrahim Küpeli'nin yanı sıra öğretim elemanları ve öğrenciler katılım sağladı.
Cumhuriyet En Önemli Kırılma Noktası
Panelin açılış konuşmasını yapan moderatör Prof. Dr. Gürsoy Şahin, Türk tarihinin pek çok dönüm noktası olduğunu, ancak yakın tarihin en kritik kırılma noktalarından birinin Cumhuriyetin ilanı olduğunu vurguladı. Şahin, "Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminden itibaren bir dizi gelişme ve tartışmanın sonucunda bir rejim tercihinde bulunuldu. I. Dünya Savaşı sonrasında yıkılan bir imparatorluk ve ardından kurulan bir Türkiye Cumhuriyeti Devleti var," ifadeleriyle süreci özetledi.
Milli Egemenlik ve Türk Modernleşmesinin Üç Ana Unsuru
"Cumhuriyete Giden Süreçte Milli Egemenlik" başlıklı sunumuyla Prof. Dr. Ahmet Altıntaş, Fransız İhtilali, Tanzimat, Islahat ve Meşrutiyet dönemleri ile Osmanlı'nın politikalarına değindi. Altıntaş, Mustafa Kemal Atatürk'ün daha öğrencilik yıllarında bile devleti yönetecek kadroları belirleme vizyonuna sahip olduğunu aktardı.
Prof. Dr. Altıntaş, Türk milletinin modernleşmesinde rol oynayan üç ana unsuru ise şu şekilde sıraladı:
Ordu: Modernleşmenin bir vasıtası olarak öne çıkmıştır.
Tıp Fakültesi (Tıbbiye): Bu alandaki gelişmeler modernleşmeye katkı sağlamıştır.
Mülkiye (Yöneticileri yetiştiren kurumlar): Yönetici yetiştirme geleneğinde Fransız usulünün esas alındığını belirtti.
Altıntaş, Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkışı sonrası gelişmeleri ve Milli Egemenlik yolculuğunu detaylandırdı. Özellikle Amasya Genelgesi'nin milli irade kavramının ilk dillendirildiği yer olduğunu vurgulayan Altıntaş, Erzurum ve Sivas Kongrelerinin bu iradenin manifestosu olduğunu, Büyük Millet Meclisi'nin açılışıyla da "Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir" ilkesinin hayata geçirildiğini belirtti.
Cumhuriyetin Psiko-Politiği ve Beka Endişesi
"Bir İdealin İzinde: Cumhuriyet ve Kazanımları" başlıklı sunumunda Prof. Dr. Feyza Kurnaz Şahin, Cumhuriyeti kuran kadronun ve entelektüellerin psiko-politik yönelimlerini inceledi. Şahin, o dönemin aydınlarını etkileyen en önemli hususun, özellikle Balkan Harbi sonrasında doruğa ulaşan Beka Endişesi olduğunu dile getirdi.
Erken Cumhuriyet Dönemi Düşünce ve Toplumsal Yapısı
Yaşatma Çabası: Cumhuriyet kurulduktan sonra dahi, uluslararası örneklerin başarısızlıkları (Weimar Cumhuriyeti, Fransız İhtilali sonrası monarşiye dönüş) nedeniyle uluslararası çevrelerin yeni rejime şans tanımaması, "Cumhuriyeti nasıl yaşatabiliriz?" düşüncesini öne çıkarmıştır.
Histeri ve Melankoli: Büyük bir imparatorluğun yıkılıp yerine yeni bir devletin kurulması, entelektüellerde "varlık-yokluk" meselesinden kaynaklanan bir histeri ve melankoliye yol açmıştır. Hızlı aksiyon alma ve "kurtarma refleksi" bu duygusal atmosferin sonucudur.
Batı'ya Bakış: Avrupa'ya karşı hem öfke/kıskançlık hem de "muasır medeniyet seviyesine ulaşma ve geçme" hedefiyle gerilimli duygular mevcuttur. Avrupa'nın katı rasyonalizmi eleştirilerek, "Şark'ın ümanizmi" ile daha iyi bir Batılılaşma yapılacağı iddiası benimsenmiştir.
Köylü Toplum Yapısı: 1927 Genel Nüfus Sayımı verilerine göre nüfusun %76,5'inin köylerde yaşadığına dikkat çeken Şahin, Cumhuriyetin Osmanlı'ya kıyasla çok daha köylü bir toplum yapısına sahip olduğunu vurguladı. Modernleşme idealine ulaşmak için köylüye ulaşmak bir zorunluluk olarak görülse de, bu idealin tam olarak hayata geçirilemediği tartışılmıştır.
Panel, konuşmaların ardından gerçekleştirilen soru-cevap bölümü ve teşekkür belgelerinin takdimi ile sona erdi.
Yorumlar
Kalan Karakter: