8 Mayıs Dünya Talasemi Günü

8 Mayıs Dünya Talasemi Günü

Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürü Uzm. Dr. Lütfi Akgün, “talasemi (Akdeniz Anemisi), Türkiye dahil tüm Akdeniz ülkelerinde önemli bir halk sağlığı sorunudur. Kalıtımla geçen, önlenebilir bir kan hastalığıdır. Tedavi maliyeti yüksek ve yıpratıcı iken korunma ise ucuz ve kolaydır” dedi.

Talesemi ya da diğer adıyla Akdeniz Anemisi; dünyada ve ülkemizde sık görülen ailesel geçişi olan kalıtsal bir kan hastalığı. Talasemi’nin en fazla Trakya ve Akdeniz Bölgesi’nde görüldüğünü bildiren uzmanlar, Türkiye’de 1 milyondan fazla kişinin hastalığı taşıdığından habersiz şekilde yaşadığını belirterek, “Solgun yüzü dikkate alın” diyorlar. 1993 yılından itibaren her yıl 8 Mayıs Dünya Talasemi Günü kapsamında, hastalığa ilişkin bilgilendirmeler yapılıyor.

“Akraba evlilikleri geçişli hastalıkları sıklıkla artırır”

Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürü Uzm. Dr. Lütfi Akgün, “Türkiye’de çok sayıda Hb varyantının görülmesi, Anadolu’da yıllar boyunca çok çeşitli ırk ve kültürlerin yaşamasından ve akraba evliliklerinden kaynaklanmaktadır. Türkiye’de yapılan her 5 evlilikten biri akraba evliliğidir. Akraba evlilikleri en çok (%70) birinci dereceden akrabalar arasında gerçekleşmektedir. Bilindiği gibi akraba evlilikleri nadir görülen otozomal ressesif geçişli hastalıkların toplumdaki sıklığını artırır. Talasemi de bu hastalıklardan biri olup kanda alyuvarların yapısında yer alan hemoglobin molekülünün yapısındaki bozukluktan meydana gelir. Buna göre çocuklarda görülebilecek Talasemi tipleri aşağıdaki gibidir” dedi.

3 tip talasemi var

Akgün, “Taşıyıcı Tip (Minör): Bu bireyler tamamen sağlıklıdır ve hafif derecede kansızlık dışında sorunları olmaz. Demir eksikliği anemisi ile sık karıştırılarak gereksiz yere uzun süre demir tedavisi alabilirler. Talesemi taşıyıcılarında herhangi bir tedavi gerekmez. Türkiye’de talasemi taşıyıcılığı %2,1’dir. Hasta Tip (Majör): Akdeniz Anemisi olarak da bilinir. Bu çocuklar kendileri için gerekli hemoglobini yeterli miktarda yapamazlar. Halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, huzursuzluk, karaciğer ve dalak büyümesi sonucu karın şişliği, sık sık ateşlenme, yüz ve kafa kemiklerinden başlayarak kemiklerde değişiklik ve tipik bir yüz görünümü ortaya çıkar. 3-4 aylıktan başlayan, sürekli kan nakli gerektiren çok ciddi bir kan hastalığıdır. Özellikle erken yaşta (henüz kan nakilleri fazlaca yapılmadan) kemik iliği nakli ile bu hastalar %70-80 tam olarak sağlıklarına kavuşabilmektedir. Hafif Hastalık (İntermedia): Taşıyıcılar gibi tamamen sağlıklı olmayan, hastalık belirtileri genellikle ileri yaşlarda başlayan, kan gereksinimleri daha az olan hastalığın hafif tipidir” dedi.

Özel kan testi yaptırmanız gereklidir

Talasemi taşıyıcılarının büyük çoğunluğunun bu hastalığı taşıdıklarını bilmediklerini kaydeden Uzm. Dr. Akgün; “Talasemi majörlü bir çocuk sahibi olduklarında ya da özel kan testini yaptırdıklarında öğrenirler. Talasemi taşıyıcılığı ebeveynlerden çocuklara geçebilir, kalıtsaldır ve yaşam boyu da devam eder. Özel kan testi yaptırmanız gereklidir. Bu test evlilikten önce mutlaka yapılmalıdır. Bu test ile amaç, evlenmeyi engellemek değil, taşıyıcıları saptayıp hasta çocuklar doğmasını önlemektir” diye konuştu. 

“Türkiye’de β-talasemi taşıyıcılığı %2.1’dir”

Akgün, “Türkiye’de β-talasemi taşıyıcılığı %2.1’dir. Muğla’da %7.8, Antalya bölgesinde %12, Antakya 'da %5.9, Adana: %5.5, Mersin: %3.5, Doğu Anadolu bölgesinde %0.6 bulunmuştur. Afyon’da ise 3 yıldır yaptığımız taramalara göre yaklaşık 25000 kişide % 2.4 oranında Beta Talasemi taşıyıcılığına rastlanıldı ve bu sayı Türkiye ortalamasının üzerindedir. Ülkemizde yaklaşık 1.400.000 taşıyıcı ve 4500 civarında talasemi hastası bulunmaktadır. Türkiye’de akraba evliliklerinin fazla olması ve akraba evliliklerinin %70’inin 1. Derece akrabalar arasında yapılması, evlilik öncesi tarama testleri ile yeni hasta doğumunun engellenebilmesi ve koruyucu hekimlik ile diğer ülkelerde kat edilen mesafeler göz önüne alınarak Hemoglobinopati Kontrol Programı başlatılmıştır” ifadelerine yer verdi.

“Hizmetler ücretsiz olarak sağlanıyor”

Akgün, “Hemoglobinopatiler konusunda eğitim hizmetinin yanı sıra, Hemoglobin Elektroforezi veya kolon analizi yöntemleri uygulanarak, taşıyıcı ve toplum taraması, evlilik öncesi çiftlere tarama ve genetik rehberlik hizmetleri verilmektedir. Müdürlüğümüz bütün bu hizmetleri ücretsiz olarak sağlamaktadır. Çalışmalarımızın nihai amacı çocuklarımızın sağlıklı ve uzun bir yaşam sürmelerini sağlamaktır” şeklinde konuştu.

“Evliliğe engel bir hastalık değildir”

Talaseminin evliliğe engel olmadığını da anlatan Akgün, şöyle konuştu: “Talasemi taşıyıcılığı, bir hastalık değildir ve hastalığa dönüşmez. Talasemi bulaşıcı bir hastalık değildir. Talasemi taşıyıcılığı kalıtsal bir özelliktir. Talasemi testi yaptırmak için, aile hekimlerinize başvurunuz. Sağlıklı bir çocuk sahibi olmak için evlilik öncesi mutlaka Talasemi testi yaptırınız. Evlenecek çiftlerin bu testi yaptırmaları Sağlık Bakanlığımızın Hemoglobinopati Tarama Programı çerçevesinde zorunludur. Talasemi; toplum eğitimi, evlilik öncesi tarama ve doğum öncesi tanı testleri ile önlenebilen bir hastalıktır. Önemli bir halk sağlığı sorunu olan Talasemi hastalığı ve taşıyıcılığı hakkında ayrıntılı bilgileri Müdürlüğümüze bağlı Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar, Programlar ve Kanser Şubesi, Toplum Sağlığı Merkezleri ve Aile Sağlığı Merkezlerinden alabilirsiniz. Siz de hem kendinizin hem de çocuklarınızın Talasemi taramasını ücretsiz olarak yaptırabilirsiniz.” >>>>Haber merkezi