Değerli okuyucularım. Öncelikle yeni yılınızı, şahsınıza, ailenize ve milletimize sağlık, huzur ve bereket getirmesi ümidiyle kutlarım. 2022 yılı “İrfan Sofrası”nın ilk sohbetinde, Afyonkarahisarımızın yetiştirdiği değerlerden “Felâhî Hoca” diye tanınan merhum Genelioğlu Halil Genel’i, vefatının 76. yılında hayırla yâd etmek istiyorum.
Din adamı ve halk şairi Halil Genel’in şiirlerinde kullandığı mahlas Felâhî'dir. Babasının adı Hacı Murat, annesinin adı Atika'dır. Afyonkarahisar'ın köklü ve tanınmış ailelerinden Genellioğulları sülalesine mensup olan Halil Genel, 1877'de Afyonkarahisar'da doğdu. Bir müddet mahalle mektebine devam etti. Medrese tahsili yapamayan Felâhî, okumaya olan merakı sayesinde kendini yetiştirdi ve Kuyu, Ayaktekkesi, Mısrî Câmilerinde müezzinlik yaptı. İyi bir mevlithan olan Felâhî, katıldığı mevlit programlarında kendi yazdığı ilahilerini de okudu ve "mevlidhan" olarak anıldı. Görünüşünde bir Osmanlı ulemâsı ağırlığı hissedilen Halil Genel, halk arasında "Felâhî Hoca", "Hacı Felâhî" diye tanındı. İlk evliliğini Afyonkarahisar'ın Mevlevî ailelerinden birinin kızıyla gerçekleştirdi. Eşinin vefatı üzerine iki kez daha evlendi ve bu evliliklerden Mehmet Murat, Mustafa Kemal, Selahattin, Ahmet Raşit, Aişe Toba, Huriye adlarında dört erkek iki kız çocuğuna sahip oldu. Yemenicilik ve şekercilikte de usta olan Halil Genel, bir müddet Gedik Ahmet Paşa Kütüphanesi'nde memur-müdür olarak çalıştı. Afyon Terakkî Servet Bankası tahsildarlığı yapmakta iken 68 yaşında 1946 yılı Ocak ayında vefat etti. Kabri Afyonkarahisar Asri Mezarlık'ta -pafta 7 parsel 126- olup üzerinde "Hacı Felâhi Hoca Halil Genel Aile Kabri Ruhuna Fatiha" yazılıdır.
Halil Genel, Felâhî mahlasıyla hem aruz hem heceyle şiirler yazdı. Bazı şiirleri yerel gazetelerde ve Taşpınar Dergisi'nde yayımlanan Felâhî'nin basılı bir kitabı yoktur. Âşık tarzı yazdığı şiirlerinde din ve tasavvuftan uzak olmadığı, doğruyu ve güzeli söylemekten çekinmediği, hicve meyyal olduğu görülür ve Afyonkarahisarlı heccav şâirler arasında değerlendirilir. Dinî muhtevalı ilâhileri yanında, Taşpınar Dergisi'nde neşr edilen Türkçü ve Atatürkçü olduğunu gösteren şiirleri de bulunmaktadır. “Hat” sanatına da merakı olan Felâhî, gönülden bağlı olduğu ve yolundan gittiği Abdurrahîm Mısrî Sultân'ın "Vahdetnâme" adlı mesnevisini rik'a hattıyla "Vahdetnâme-i Mısrî Sultân" adıyla istinsah etmiş ve oluşturduğu yazma defterin bazı sayfalarının altlarına "Afyonkarahisarlı Genelioğulları’ndan Halil Felâhî'nin ‘Âcizâne Sözlerinden" başlığı altında bazı şiirlerini yazmıştır.
Afyonkarahisar edebiyatı ve edipleri üzerine yaptığım çalışmalardan olarak Felâhî hakkında gerçekleştirdiğim iki çalışmamdan birini Antalya’da (“Felâhî’nin İstinsah Ettiği İki Eser ve Bu Yazmalarda Bulunan Şiirleri” 2. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu (International Symposium on Social Sciences) 18-20 Mayıs 2017); birini de Kahramanmaraş’ta (“Vahdetname”nin Bilinmeyen Bir Yazma Nüshası. 3. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu (International Symposium on Social Sciences) 26-28 Ekim 2017) Uluslararası sempozyumlarda bildiri olarak sunmuş ve Uluslararası hakemli dergilerde makale olarak yayımlayarak ilim âlemine tanıtmıştım (“Felâhî’nin İstinsah Ettiği İki Eser ve Bu Yazmalarda Bulunan Şiirleri” (TWO HANDWRITING WORKS WERE COPIED BY FELÂHÎ AND HIS POEMS IN THESE WORKS), Route Educational and Social Science Journal,Volume 4 (5), August 2017.ss. 309-325; “Vahdetnâme’nin Bilinmeyen Bir Yazma Nüshası”, ASOS JOURNAL-The Journal of Academic Social Science- Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 66, Mart 2018, s. 1-35). Merak edip okumak isteyen olur düşüncesiyle burada paylaşmak istedim.
Bu çalışmaları yürütürken merhum Genelioğlu Halil Genel’in “Felâhî” mahlasıyla yazdığı-bilinmeyen ve yayımlanmayan-şiirlerini tespit ettim ve Arap harfli elyazması nüshadan okuyarak Latin harflerine aktardım. Felâhî’nin gerek bu şiirlerini ve gerekse elde edebileceğim bilinmeyen eserlerini bir araya getirerek merhum hakkında -Allah nasip ederse- kapsamlı bir çalışma yapmak istiyorum. Elinde belge ve bilgi bulunabilecek merhumun hayatta olan çocuklarına, torunlarına, dost ve akrabalarına buradan duyurmak isterim. Allah, zaman, sağlık ve ilim verir de -Allah rızası için- böyle bir çalışma gerçekleştirmek nasip olur ise, eseri hazırlamak benden, bastırmak ve dağıtmak ailesinden olacaktır.
Hakk’a yürüyüşünün 76. yılında merhum Genelioğlu Felâhî Hoca’yı rahmetle yâd ediyorum. Ruhu şâd, mekânı cennet olsun. Hece (6+5) ölçüsüyle yazılmış bir şiiri şöyledir:
OKURLAR
“Ledün mektebinde ser-hâcesinden
Kâmiller cem' olup hikmet okurlar
'Âlem-i ma'nânın dîbâcesinden
Her şeb (ü) seherde bir bent okurlar
Makâm-ı 'ulyâya vâsıl olanlar
Meclis-i 'irfâna dâhil olanlar
"Nahnü kasemnâ"ya kâ'il olanlar
Dâr-ı kanâ'atda râhat okurlar
Bu dünyâ fânîdir bâkîdir 'ukbâ
Gönül almaklığa sa'y eyle zîrâ
Hükm-i (şerî'atden) (Felâhî) aslâ
Ayrılma rûhuna (rahmet) okurlar”