Saygıdeğer okuyucularım. İlmiyle ve sanatıyla bu necip millete hizmet etmiş ve İlahi emir gereği asli vatanına göçmüş büyüklerimizi bir vesileyle anmak ve yeni nesillere tanıtmak dinî, millî ve insanî görevimizdir. Bu sebeple zaman zaman, vefatlarının sene-i devriyesinde büyüklerimizi anmaya çalışıyorum. Bugünkü yazımda, 30 Nisan 1957'de Hakk’a yürüyen Afyonkarahisarımızın yetiştirdiği müderris, âlim, din bilgini, milletvekili, yazar ve şair merhum Kâmil Miras’ı vefatının 64. yılında hayırla yad etmek istiyorum.
Kâmil Miras, Afyonkarahisar Merkez İlçe Nüfus Müdürlüğü kayıtlarında verilen bilgilere göre M.1875'te Afyonkarahisar'da doğdu. Babası, Miraszâde Müderris Ahmet Rüştü Efendi, annesi Atike Hanım'dır. İlk ve ortaöğrenimini Afyon'da yaptı. İlk dinî bilgileri, disiplin ve âdâbı babası Ahmet Efendi’den aldı. Ahmet Çelikalay, Hasan Bayık, Ahmet Nuri Gümüş gibi o da Afyonkarahisarlı kıymetli müderrislerden Musamcızâde Ali Fevzî Efendi(v. 26 Ağustos 1922)nin yanında yetişti. Musamcızâde Ali Efendi, Bolvadinli Yunuszâde Ahmet Efendi (v. 1945) ile birlikte, Fâtih Medresesi müderrislerinden meşhur Müderris Hâfız Şâkir Efendi'den icazet aldı. Yüksek öğrenimini İstanbul'da tamamlayan Kâmil Miras, Dârü'l-Fünûn Ulûmu Âliye-i Diniyye şubesini pekiyi dereceyle bitirdi. Çok iyi bir eğitim aldı ve İslâmi ilimlerin bütün şubelerine vâkıf yetişti. 1906'da girdiği "rüus" imtihanını vererek Bayazid Câmiinde ders vermeye başladı. 1907'de "Bâyezid Câmisi Dersiâmlığı"na getirildi. Süleymaniye Medresesi’nde müderris olarak tarih, fıkıh, mantık, kelam gibi dersler verdi. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra medrese hocalığı yanında Dârü'l-Fünûn'da da dersler verdi. Osmanlı Meclis-i Mebusânı'nda üç, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin ikinci döneminde bir olmak üzere dört dönem Afyonkarahisar mebusu olarak görev yaptı. 1940'da Diyanet İşleri Başkanlığı Hey'et-i Müşavere üyeliğine tayin edildi ve üç yıl sonra buradan emekli oldu.
Türkçe İslam Ansiklopedisi'ne ve Türk Ansiklopedisi'ne pek çok madde yazdı. İstanbul İlahiyat Fakültesi'nde ve pek çok eğitim kuruluşunda müderris olarak İslam tarihi, fıkıh, mantık, kelam, ilm-i ahlak gibi derslere girdi. Kur'an-ı Kerim'in ve Sahih-i Buhârî'nin Türkçe'ye çevrilmesinde, Meclise verdiği kanun teklifi ile önayak oldu. Merhum Elmalılı Muhammet Hamdi Yazır tarafından "Hak Dini Kur'an Dili" adlı tefsir ve 12 cilt olarak basılan "Buhari Tercümesi" bu teklif sonunda çıktı. "Afyon'un Yetiştirdiği Büyük Din Bilgini Profesör Kâmil Miras ve Eserleri (1874-1957)" başlıklı yazılarında merhum Niyazi İplikçioğlu'nun, "Profesör Kâmil Miras çok vefalı bir Afyonlu idi. Afyon'daki Kültür ve Sanat çalışmalarını her zaman takip ve teşvik ederdi" dediği Kâmil Miras, 30 Nisan 1957'de İstanbul'da vefat etti. Kabri İstanbul'dadır. Afyonkarahisar Merkez İlçe Nüfus Müdürlüğü kayıtlarındaki bilgilere göre Kâmil Miras, Behiye Hanım'la yaptıkları evlilikten dünyaya gelen Ahmet Talat (v.1973), Mehmet Emin (v.1978), Ali Fethi (v.1926), Sedat (v.1969) adlarında dört çocuk babası idi.
Kâmil Miras, Arapça'yı ve Farsça'yı çok iyi yazıp konuşan, "İlmiyle âmil fazliyle kâmil" biri idi. İlminin derinliği yanında iyi bir hatipti. Şiire yatkınlığı da olan Kâmil Miras’ın eserlerinden bazıları şunlardır:
Din-i İslâm Târihinden Emevî ve Abbasî Devirlerine Ait Kısımları, İstanbul, 1329 (Muhtemelen).
Târih-i İlm-i Fıkıh, İstanbul, 1331.
Ahlâk-ı Şer'iyye Dersleri, İstanbul, 1332.
İlm-i Kelâm Târihine Ait Tetkikler, İstanbul, 1339 (Muhtemelen)
Kur'ân ve Tefsir Târihi, İstanbul, 1342 (Muhtemelen)
Kur'ân'ın Cem'i, İstanbul, 1342 (Muhtemelen).
Sahîh-i Buhâri Muhtasarı-Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, İstanbul, 1938-1948.
Ramazan Musâhabeleri, İstanbul, 1949.
(Geniş bilgi için bakınız: Kâmil Miras-Hayatı ve Eserleri, Nesimi Yazıcı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2002; “Afyon’un Yetiştirdiği Büyük Din Bilgini Profesör Kamil Miras ve Eserleri”, Niyazi İplikçioğlu, VI. Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Afyonkarahisar, 1995, s. 151-152; “MİRAS, Kâmil”, Nesimi Yazıcı, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 30. Cilt, s. 145-146; “Miras, Kâmil”, Mehmet Sarı, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2006, C. 6, s. 362-363; “Miras, Kâmil”, Mehmet Sarı, Afyonkarahisar Edebiyatı, Afyonkarahisar Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü, Kültür Yayınları Yayın No: 61, Afyonkarahisar, 2019, s. 368-369).
Afyonkarahisarımızın yetiştirdiği “ilmiyle âmil insan-ı kâmil” şahsiyetlerden merhum Kâmil Miras’ı hayırla yad ediyorum. Ruhu şad mekânı cennet olsun.