“Adanalı Ziya ve Evrâk-ı Hazân” Adlı Kitaptan Bir Sayfa
Rabbimin bahşettiği zaman, sağlık ve bilgi sayesinde Adanalı Ziyâ’yı tanımaya ve tanıtmaya, hakkında yayımlanan bir kitapta oluşan fahiş hataları düzelterek merhumun rencide olan ruhunu bir nebze de olsa rahatlatmaya devam ediyoruz.
Ziyâ’nın Latin harfli gazete ve dergilerde yayımlanmayan, Arap harfli el yazması mecmuada yer alan bir gazeli, daha önceleri fotoğrafını verdiğim sayfalarda görüldüğü gibi Osmanlı Türkçesi bilinmediği, “ihtisas” sahibi olunmadığı için doğru okunamamış ve katledilmiştir. Ziyâ’nın ziyâsını karatan ve kemiklerini sızlatan okuma hataları, aklın ve vicdanını kabul etmeyeceği bir şekilde yine “kaynağın el yazması oluşu”na yüklenmiştir. Fotoğrafı verilen sayfadaki hatalara kısaca şöyle bir bakalım.
Gazelin, yeni bir metin kurulurken, metnin sağlam kurulmasında önemli unsurlardan olan vezni “Mefâ'ilün Mefâ'ilün Mefâ'ilün Mefâ'ilün”dür. Fotoğraftaki sayfada işaretlenmiş mısralarda vezin ve anlam bozuklukları görülmektedir. Ziyâ, anlamın yanında sese ve “med”e de önem verir. Fotoğraftaki sayfada altına bir çizgi bir nokta konulan kelime ve heceler “med”lidir.
Gazelin bu şekilde yazılışı, aruz vezni, şekil ve kafiye bilgisi noksanlığını gösterir. Bu gazelin kafiye örgüsü “-er gönül” şeklindedir. İlk beytin iki mısrası ve diğer beyitlerin ikinci mısraları hep bu şekilde tamamlanmalıdır. Fotoğraftaki sayfada yer alan “gazel”in ikinci beytinin ikinci mısrasının “kâmûr gönül”, üçüncü beytinin ikinci mısrasının da “dertse gönül” şeklinde okunup yazılması, Osmanlı Türkçesini bilmemenin yanında “ihtisas” noksanlığını da göstermektedir. Yine “ihtisas” noksanlığındandır ki beyitler/mısralar, anlamları kontrol edilmeden yazılıp geçilmiştir:
“Niyâzgû-i dekânenin sonu belâ-yı nâzdır,”; “Bırak şu vaz’ı sen de ol demek de kâmûr gönül.”; “Nedir bollukda çekdiğim benim bu dertse gönül”; “Düşün ki ben ne sâyeyim, ne senin reh-güzer gönül” ne demek? (Yarın gazelin okunuşu ve el yazması metni verilecektir).
(Şiirin tenkitli metni, yakında yayımlanacak olan “ADANALI ZİYA ve ŞİİRLERİ” adlı kitabımızda verilmiştir).
(YARIN DEVAM EDECEK)