“Adanalı Ziya ve Evrâk-ı Hazân” Adlı Kitaptan Bir Sayfa
Ziyâ üzerine yaptığım çalışma sırasında, Gençliğin Sesi gazetesinde Latin harfleriyle yayımlanan hatalı nüshası dışında Arap harfleriyle münteşir Son Haber (Üstâdın Köşesi) gazetesinde de neşr edildiğini gördüğüm aşağıdaki gazel, Ziyâ’nın bazı eserlerine yer verildiğini tespit ettiğim ve tanıttığım Konya Mevlânâ Müzesi Kütüphanesi’nde kayıtlı el yazması mecmuada(Yz. 212, vr. 58a; Yz. 68, s. 6) da yer almaktadır.
Gazetelerde “Bir Velîme Cemiyetinde Okunmak Üzere” başlığıyla yayımlanan gazel, Fâ'ilâtün Fâ'ilâtün Fâ'ilâtün Fâ'ilün kalıbıyla yazılmıştır. Fotoğrafta görüldüğü gibi şekli ve vezni belirtilmeyen gazelde anlamı bozan okuma hataları görülmektedir. Latin harfleriyle yayımlanan nüshadaki hataların düzeltil(e)meden alınıp yayımlanması da başka bir hata olup, 60 yıl önce yapılan hataların yayılmasına sebep olunduğu için bu haliyle çalışma Ziyâ’ya faydadan çok zarar vermiştir.
Bir düğün merasiminde, bir düğün yemeğinde söylenen gazelde Ziyâ, musiki terimlerini de hatırlatan söyleyişle sakinin, dağıtacağı “mey”le mecliste bulunanları kandırmasını ve Cemşid’in meclislerde yaptıklarını gözlerinin önüne getirmesini; (meclise) şarabın gelmesini, kadehlerin dolmasını ve şişelerin boşalmasını; “ney” ateşi (coşkusu ile) “hey hey” seslerinin gökyüzünü oynayan (dans eden) hale getirmesini ister.
Fotoğrafı verilen metinde vezin ve anlam yönünden gerekli görülen değişiklikler yanlarına yazılmıştır. El yazması nüshada 4. beytin ikinci mısrasının “Rûyunu güller görüp çâk-i girîbân eylesin” şeklinde; 5. beytin birinci mısrasının “Biz fedâ-yı râh-ı 'aşkız gitme Allah 'aşkına” şeklinde ve 6. beytin birinci mısrasının “Dem bu demdir işte mahbûb işte esbâb-ı tarâb” şeklinde yazılı olduğunu söylemek isterim. Bu haliyle “gazel” daha da ziyâdâr olacaktır. Rabbim gönlümüzün ve gözümüzün ziyâsını eksik eylemesin.
(Şiirlerin tenkitli metni, yakında yayımlanacak olan “ADANALI ZİYA ve ŞİİRLERİ” adlı kitabımızda verilmiştir).
(YARIN DEVAM EDECEK)