Uluslararası Hakemli Dergilerde ve Bildiri Kitaplarında Yayımlanan Makaleler
Bugünkü yazımızda, Ziyâ Paşa tarafından keşfedilen, XIX. Yüzyıl heccav ve filozof şâiri Adanalı Ziyâ hakkında akademik seviyede yapılmış, uluslararası hakemli dergilerde ve bildiri kitaplarında yayımlamış makaleler üzerinde durmak istiyorum.
Açık yüreklilikle söylemek gerekirse, unutulmaması için yıllardan beri yazılan onca iyi niyet mahsulü yazılar, Adanalı Ziyâ’nın unutulmaması ve edebiyat tarihimizde hak ettiği yeri alması bakımından yeterli gelmemiş ve Ziyâ maalesef edebiyat tarihimizde hak ettiği yeri alamamıştır. Bunun sebebi, şiirlerinin sağlam bir metninin kurulmamış olması, üzerine yazılanların ve yapılan değerlendirmelerin sağlam bir metne dayandırılmayışı ve hakkında yapılan akademik seviyedeki çalışmaların az ve yeni olmasıdır. Allah nasip eder de şiirlerinin tenkitli metnini kitap olarak yayımlayabilirsek, bu metinlerden hareketle Ziyâ üzerine yapılacak akademik çalışmalar artacak ve Ziyâ edebiyat tarihimizde hak ettiği yeri alacaktır.
Adanalı Ziyâ hakkında yapılan ve uluslararası hakemli dergilerde ve bildiri kitaplarında yayımlanan makaleleri yayın tarihlerine göre, Ziyâ’yı tanımak ve hakkında araştırma yapmak isteyenlere ön bilgi olması bakımından özet olarak tanıtmak isterim.
* Mehmet Sarı, "XIX. Yüzyıl "Tarz-ı Kadim" Şâiri Adanalı Ziyâ ve Hicivleri", Innovation and Global Issues in Social Sciences Congress Publications, Abril 27-29, 2017 Patara Congress Book, 1185-1211.
27-29 2017 tarihinde Antalya-Patara’da düzenlenen Uluslararası bir kongrede sunulan ve tam metni bildiri kitabında yer alan çalışmada, Ziyâ’nın en belirgin vasıflarından olan haksızlık ve adaletsizlik karşısında susmayışı; halkın ve haklının yanında yer alışını gösteren akıl ve ince mizah örneği şiirlerindeki hiciv anlayışı ve daha önceleri başka bir çalışmada üzerinde durulmayan heccavlığı ele alınmıştır.
* Mehmet Sarı,
Uluslararası hakemli dergi olan Asos Journal’de yayımlanan makalede, Arap harfli elyazması ve matbu kaynaklardan hareketle sağlam metni kurulan Ziyâ’nın “Tevhîd” ve “Münâcât” manzûmeleri ele alınmıştır. Çalışmada Eski Türk edebiyatı dini türlerinden “tevhîd” ve “münâcât” hakkında genel bilgi verilerek, Ziyâ’nın bu ve diğer manzumelerinde geçen dini içerikli kelime ve kavramları çıkarılarak, başka çalışmalarda ele alınmayan inancı üzerinde durulmuştur.
* Ali İhsan Kolcu, “Afyon’da Bir Ara Nesil Şairi: Adanalı Ziya”, VIII. Uluslararası Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu Bildiri Kitabı, Afyonkarahisar Belediyesi Yay. Afyonkarahisar, Ekim 2019, s. 178-187.
Bu uluslararası bildiri metninde, M. Tacettin’in kitabından ve Bekir Sıtkı Sencer’in Taşpınar’daki yazılarından hareketle, Adanalı Ziya’nın hayatından, eserlerinden ve sanatından kısaca söz edilerek onun “ara nesil şairi” oluşu üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Çalışma, yorum ve değerlendirmelerden ziyade, yer yer okuma ve yazım hataları bulunan şiir metinlerinden ibarettir.
* Mehmet Sarı, “Adanalı Ziyâ’yı Anlamak”, VIII. Uluslararası Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu Bildiri Kitabı, Afyonkarahisar Belediyesi Yay. Afyonkarahisar, Ekim 2019, s. 199-214.
Yine aynı sempozyumda sunulan ve bildiri kitabında yer alan bu çalışmada, Adanalı Ziyâ üzerine yapılan çalışmalarda ve hakkında yazılan yazılarda verilen Ziyâ’nın şiirlerindeki önemli yanlışlar gündeme getirilerek, şiirlerinin sağlam metni kurulmadan Ziyâ’nın doğru olarak anlaşılamayacağı ve anlatılamayacağı dikkate sunulmuş ve hatalı şiir metinleriyle dolu çalışmaların Ziyâ’ya faydadan çok zarar vereceği örneklerle anlatılmıştır.
* Mehmet Sarı, “Metin Neşrinde İhtisas ve İhtimam Noksanlığı: Evrâk-ı Hazân Örneği”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları (ASEAD) Eurasian Journal of Researches in Social and Economics (EJRSE), Cilt 6, Sayı 7, Yıl 2019, s. 145- 204 (www.asead.com)
Uluslararası hakemli bir dergide yayımlanan bu ilginç makalede, Adanalı Ziyâ hakkında hazırlanan biri “ihtisas” diğeri “ihtimam” noksanlığına örnek gösterilen iki eser ilim âlemine tanıtılmaya çalışılmış, iki eserde de görülen yüzlerce binlerce fahiş hatadan örnekler gösterilerek bu çalışmaların Ziyâ’ya faydadan çok zarar verdiği, onun ziyâsını kararttığı ve kemiklerini sızladığı söylenmiştir.
* Mehmet Sarı, "Adanalı Ziyâ'nın Mensur Yazılarından "Bir Yolcunun Gördükleri" ve Düşündürdükleri", Asos Journal The Journal of Academic Social Science-Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 8, Sayı: 101, Şubat 2020, s. 15-43
Adanalı Ziyâ üzerine yapılan akademik çalışmalardan bir diğeri Ziyâ’nın hatırat türünde mensur bir yazısından hareketle hazırlanmış ve uluslararası hakemli bir dergide yayımlanmış makaledir. Çalışmada önce kurulan sağlam bir metin verilmiş, Ziyâ’nın hayatından, eserlerinden ve edebi şahsiyetinden söz edilerek söz konusu metin Ziyâ’nın sanatı ve duyarlılığı açısından değerlendirilmiştir.
(Bu konu, yakında yayımlanacak olan “ADANALI ZİYA ve ŞİİRLERİ” adlı kitabımızda daha geniş ele alınmıştır).
(YARIN DEVAM EDECEK)