KURBAN NEDİR?
"Ya Fatıma, kurbanın kesilirken yanında bulun, kurbanın yere akacak ilk kan damlasıyla geçmiş günahların affedilir." (İ. Hibban)
"Kurban bayramında yapılan amellerden Allah Teâlâ katında, kurban kesmekten daha kıymetlisi yoktur. Daha kanı yere düşmeden Allah Teâlâ onu muhafaza eder, onunla nefsinizi tezkiye edin, onu seve seve kesin." (Tirmizi)
Kurban edilen hayvanlar:
Hayvanlardan yalnız koyun, keçi, deve ve sığır kurban edilebilir. Mandalar da sığır cinsindendir. Horoz, tavuk, hindi ve kaz gibi evcil hayvanlar ile etleri yenen yabani hayvanlar kurban niyetiyle kesilemez. (Bedayi-Reddulmuhtar)
Kurbanlık Hayvanların Yaşı:
Kurbanlık hayvanlar; deve, sığır ve koyun keçidir.
Kurbanlık hayvanların yaşı: Koyun ve keçi yaşını doldurmuş olmalı, ancak koyun 6 aylıktan fazla olupta anaları kadar büyükse, sığır hayvanı 2 yaşını, deve 5 yaşını doldurmuş olursa kurban edilir. Bu yaşları doldurmamış olanlar ile yaşını doldurmamış keçinin kurban edilmeleri caiz değildir. (El ihtiyar cüz 5 syf. 18, Zuheyli)
Doğum tarihi kesin belli olan hayvanda kapak atma söz konusu değildir. Ancak doğumu kesin olarak bilinmeyen sığır cinsi hayvanlar için kapak atma denilen iki ön dişin çıkması, o hayvanın kurban edilebilmesi için bir ölçü olarak kabul edilebilir. «Diy.kurban reh.»
Kurbanlığa Engel Sayılan Kusurlar:
Bir veya iki gözünün kör olması, dişlerinin çoğunun düşmüş olması (Ancak kalan dişleriyle karnını doyurabiliyorsa mani değildir.), kulakları kesik veya boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırılmış olması, kulak veya kuyruğunun üçte birinden fazla kesik olması, kesilecek yere kadar yürüyemeyecek derecede hasta veya topal olan, (arızalı olan ayağını yere basarak yaylıma giden topallık zarar vermez.), doğuştan kulağı bulunmayan, sığırlarda iki, koyunlarda bir memesi körelmiş olan, hepten pislik yiyen ve bir süre hapsedilerek temizlenmemiş olan hayvanlar kurban edilemezler.
Burulmuş olan, kulağı enine veya boyuna yarılmış olan, boynuzsuz veya boynuzunun birazı kırılmış olan hayvanların kurbanlığı caizdir. Doğumu yaklaşmış hayvanın, kulağı delinmiş veya yarılmış olan, şaşı, topal uyuzlu ve deli olması kurbanlığa engel değildir. Fakat böyle ayıplı olanların kurban edilmesi mekruh tur.
Kurbanlık hayvan kesime yatırılırken ayağı kırılır veya gözü zarar görürse, yinede onu kurban etmek istihsanen- caizdir. Çünkü bundan korunmak çok zordur.
Hatta Ebu Yusuf a göre hayvan boğazlanmadan bir gün önce bile böyle bir kazaya uğrarsa yine kurban olur. (Bedai'den C.Yıldırım)
Diğer üç mezhebe göre sonradan meydana gelen özürlü hayvanın kurbanlığı yeterlidir. (Ömer Nasuhi Bilmen)
Kurbanda Ortaklık:
Koyun keçi bir kişi için, sığır hayvanı 7 kişiye kadar kurban edilmesi caizdir. Ortak olanların sayısının tek veya çift olmasında sakınca yoktur.
Satın alınan kurbanlık hayvana sonradan başkasını ortak katmak mekruhtur. Özellikle, müştereken alınan hayvana hepsinin rızası olmadıkça ortak katmak caiz değildir. Meğer ki alırken, uygun olan kişileri de ortak katabiliriz diye alınırsa bunda sakınca yoktur. (N.İslam-İ.Abidin)
Ortak kesecek olanların niyetleri değişikte olsa mesela; kimi uzhiyye, kimi adak, kimi akika kimi de velime niyetiyle kesecekleri kurban sahih ve caizdir. Hacda kesilen Hedy kurbanı orada kesilmesi halinde ortaklaşa kesilen kurbana katılabilir. (Dürerül Hukkam 1/266)
Kesilecek kurbana ölmüş kişileri de ortak katmak caizdir.Ancak ölen kişinin vasiyeti varsa ve kesilen kurbanın parası ölenin malından ise,onun hissesi fakirlere dağıtılır. Parası ölenin malından değil ise, vasiyeti olsa da kesen kişi, etini dilediği gibi yer ve yedirebilir.
Kurban, zengin sayılan kişiye vaciptir. Ancak zengin sayılmayan hanımına da keserse sevabını almış olur. Karı koca ikiside zengin ise, her ikisinin de kesmesi vaciptir. Ancak erkeğin kendine borç olduğu halde, kendine değilde, hanımına kesmesi durumunda kurban borcundan kurtulmuş Olmaz. (Diy. Fetva)
Kişinin, ölmüş baba ve annesi için kurban kesmesi caiz görülmüştür. Zira kesilen kurbanın eti kesene ait olup, sevabıda ölmüş kimse içindir. Verilen sadaka da böyledir. (Kadıhan)
Ölen kişi adına kesilecek kurban, arife günü kesilir, eti dağıtılırsa sadaka sevabı alınır. Bayram günü kesilirse kurban sevabı da hasıl olur.
Ortak kesenlerden birisi, geçmişte kesemediği kaza kurbanına niyetle girmiş olsa, kesilen kurban diğerleri için sahih olsa da etinden hiçbirisi yiyemez. Onun eti fakirlere tasadduk edilir. Çünkü vaktinde kesilmeyen kurbanın kazası olmaz, ancak bedeli tasadduk edilir.
Ortaklardan biri et niyetiyle girse, hepsinin kurbanı batıl (geçersiz) olur. Etinden hiç birisi yiyemez fakirlere dağıtılır.
Kurbanı yarı yarıya kesmek suretiyle müşterek olanların, yarısına üç kişiden fazla ortak olması caiz değildir. Örneğin; bir tarafına üç, diğer tarafına dört kişi ortak girilemez. Zira bu kurban sekizde bir sayılır. Yedi hisseyi aşan kurban olamaz. Yedi ve yediden az hisseli kurban caizdir. Kesilen hayvandan hisseleri ister eşit olsun, ister olmasın yeterli olur. Yeterki hisseleri yedide birden az olmasın. ibniAMdin 15/267
Müşterek kesilen kurbanın eti tartılarak taksim edilir, göz kararı tahmini ile taksimi caiz değildir. Ancak bir ailenin ferdleri için kesilen kurbanın etini tartıyla taksim etmeleri gerekmez. (Diyanetiim-337)
Kurbanın Eti ve Derisi:
Adak kurbanı, vasiyeti üzerine ölüye kesilen kurban ve hacda kesilen ceza (kefaret) kurbanlarının dışındaki kurbanların, etinden zengin olsun veya olmasın kendisi yiyebileceği gibi başkalarına da yedirebilir ve dağıtabilir.
Kurbanın eti, yünü, sakatatı, baş ve ayak gibi parçalarının satılması mekruhtur. Hatta Ebu Yusufa göre satışı batıldır. Şayet satılmış ise parası fukaraya tasadduk edilir. Bu ister vacip, ister nafile kurban olsun hüküm değişmez. (F. Meseleler H. Döndüren)
Kurban'ın eti hususunda mendup olan, üçte birini kesemeyenlere dağıtmak, üçte birini gelen ziyaretçilere ikram etmek ve kalanımda evinde yemek için saklamaktır. (Nimeti islam)
Ancak kurban kesen orta halli ve evi kalabalık ise, istediği kadarını hatta hepsini saklayabilir. Derisini dilerse post olarak evinde kullanır dilerse bir hayır kurumuna verebilir.
Bir grup oluşturarak aralarında para toplayıp, Hz. Peygamber adına kurban kesmeleri uygulaması bidattir, böyle bir uygulama dinimizde yoktur. Böyle dilenerek Efendimiz adına kurban kesmeye, Efendimiz hoşnut olur mu ?. Ancak kişi, ölmüşler için kurban kesmeleri caiz olduğu gibi Efendimiz için de kurbana ortak katması veya ayrıca kurban kesmesi caizdir. (Diy.Kurban Risalesi)
Kişi, bulunduğu yerden sefer mesafesi uzaklıkta olan ana babalarının yanına bayram ziyareti için gittiğinde, kendisine vacip olmadığı halde, uygun geldiğinden dolayı orada kurban kesse, bunun kestiği kurban nafile mi olur yoksa vacip kurbandan mı sayılır?
Cevap: Vacip olan kurbandan sayılır, hatta kurban kesim günlerinde oturduğu yere dönse, artık kurban kesmesine gerek yoktur. Nitekim Cuma, misafire borç olmadığı halde kılarsa, öğle namazım hatta cumasını kılmış sayıldığı gibi.
Kurban ve zekat gibi mali ibadetler, yurt içi ve yurt dışına gönderilmesi durumunda, yerine ulaştırılacağına emin olunan kurumlara vekaleten verilebilir.
Satın alınan kurbanlık hayvan, kesilmeden önce doğmuş veya kesildikten sonra dirice çıkmış olan yavrusu da kesilir denmiş ise de, bunu fakir birisine vermek görüşü, benimsenmiş bir görüştür.