Teşvikli Yatırımlarda Gerileme: 2024'te Yüzde 23,2’lik Düşüş

Geçtiğimiz yıl boyunca dalgalı bir seyir izleyen teşvikli yatırımlar, Aralık ayında dikkat çekici bir artış göstermesine rağmen, 2024'ü yüzde 23,2'lık bir düşüşle tamamladı. Toplam teşvikli yatırım tutarı 1 trilyon 275 milyar liraya gerilerken, en az gelişmiş illerin bulunduğu 5'inci ve 6'ncı bölgeler, toplam teşvikler içindeki paylarını artıramadı.

Bölgesel Farklılıklar Giderilemedi

Devlet teşviki alan yatırımların, bölgeler arası kalkınma farkını gidermesi beklenirken, 2024 verileri bu amaca ulaşılamadığını ortaya koydu. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın verilerine göre, 2020 yılında 5'inci ve 6'ncı bölgelerin toplam teşvikler içindeki payı yüzde 11,83 iken, bu oran 2024'te yüzde 11,4 olarak gerçekleşti. Bu durum, en az gelişmiş bölgelere yapılan yatırımlarda belirgin bir artış yaşanmadığını gösterdi.

Aralık Ayında Beklenmedik Sıçrama

Ocak-Kasım döneminde her ay düşüş gösteren teşvikli yatırımlar, Aralık ayında bir çıkış yakaladı. 2023 Aralık ayında 142,3 milyar lira olan teşvikli yatırım tutarı, 2024 Aralık ayında yüzde 100'lük bir artışla 284,1 milyar liraya yükselerek dikkat çekti. Aynı dönemde teşviki öngörülen istihdam 35 binden 50 bine çıkarken, verilen teşvik belgesi sayısı da yüzde 8,1 artarak 1.735'e ulaştı.

Teşvikler En Fazla Gelişmiş Bölgelere Gitti

Bölgeler arası dengeli bir yatırım dağılımı hedefleyen teşvik sistemine rağmen, en gelişmiş illerin bulunduğu 1'inci bölge, teşvikli yatırımlardan en büyük payı aldı. 2020'de yüzde 36,2 olan 1'inci bölgenin payı, 2024'te yüzde 44,7'ye yükselerek yarıya yaklaştı. Buna karşın, 2'nci, 3'üncü ve 4'üncü bölgelerin payları ise yıllar içinde sınırlı değişimler gösterdi.

Yatırım Projelerinde Azalma Gözlemlendi

Yıllık bazda ele alındığında, 2024'te teşvikli yatırımların toplam tutarı yüzde 23,2 azalarak 1 trilyon 661 milyar liradan 1 trilyon 275 milyar liraya düştü. Aynı zamanda, istihdam öngörülen kişi sayısı da yaklaşık 60 bin kişi azalarak 270 bine geriledi. Teşvik belgesine bağlanan proje sayısı da yüzde 22,04 azalarak 12 bin 218'e düştü.

Yabancı sermayeli yatırımlar da bu genel gerilemeden etkilendi. Geçtiğimiz yıl, 432 yabancı yatırım projesine toplamda 109,5 milyar liralık teşvik belgesi düzenlendi. Buna karşın, yabancı yatırımlarda öngörülen istihdam artarak 15 bin 588 kişiden 16 bin 753 kişiyı buldu.

2024 yılında yapılan yatırımların yüzde 57,4'ünü komple yeni yatırımlar oluştururken, tevsi yatırımların payı yüzde 28,9; modernizasyon, entegrasyon ve ürün çeşitlendirme yatırımlarının payı ise yüzde 14 olarak hesaplandı.

Yatırım teşviki sisteminin bölgeler arası dengeyi sağlama konusundaki etkisinin sınırlı kalması nedeniyle, sistemde köklü değişiklikler öngören yeni düzenlemeler üzerinde çalışmalar sürüyor.

HİLAL PARLAK

Teşvikli Yatırımlarda Gerileme: 2024'te Yüzde 23,2'lik Düşüş

Teşvikli Yatırımlarda Gerileme: 2024'te Yüzde 23,2’lik Düşüş